Ophef over dichtregel in boekhandel Middelburg: 'Dit is wansmakelijk'

Marianne Gossije, initiator van het herdenkingsproject Struikelstenen in Zeeland, noemt de betreffende dichtregel in een open brief 'wansmakelijk'. Ze schrijft: ,,Heel toepasselijk hangt deze zinsnede om de hoek van de oven van de Brasserie.'' In een toelichting zegt ze: ,,Ik ga ervan uit dat er geen enkele kwade bedoeling in het gedicht schuilt. Maar in deze combinatie van woorden is het pijnlijk voor Joodse mensen, die de oorlog hebben overleefd. Die zijn kwetsbaar. Voor hen slaat 'verguisd', zoals het hier staat, op het Joodse volk. Als daar dan meteen achter staat 'prettig vergast', dan kun je dat op z'n minst een rare combinatie noemen.''

Marianne Gossije: ,,Er is uitgebreid met directeur Jan de Vlieger van de Drvkkery gesproken, hij heeft alle kansen gehad om zijn excuses aan te bieden. Maar zelfs dat heeft hij niet gedaan.'' Ze zegt ook over het woord 'vergast': ,,Alsof het verruilen van die ene letter g voor een r literaire zelfmoord is.''

Chawwa Wijnberg, in 2003 de eerste stadsdichter van Middelburg, schrijft op haar Facebookpagina: ,,In Middelburg liggen xx struikelstenen voor Joodse burgers, die bepaald niet prettig vergast zijn. Wel verguisd destijds, maar wie weet dat nog.'' Verder meldt ze, dat zowel de directeur van de boekhandel als de dichter na overleg niets aan de tekst willen veranderen. 

Jan de Vlieger reageert: ,,We hebben een afspraak staan met Chawwa Wijnberg om de kwestie over twee weken te bespreken, als Anna de Bruyckere terug is van vakantie. Chawwa Wijnberg heeft besloten daar niet op te wachten en nu in de openbaarheid te treden. Dan krijgt zo'n bericht vleugels. We hebben de kwestie afgetast in de joodse gemeenschap in Middelburg. Die wil zich in een eigen open brief distantiëren van de open brief van Marianne Gossije. Voor mij is er geen reden om excuses te maken. Want er zijn geen fouten gemaakt. Ik heb het al aan veel mensen voorgelegd: er blijkt geen enkele aanleiding om het gedicht zo te lezen zoals Chawwa Wijnberg en anderen dat doen. Zij proberen het tot een fout gedicht te maken. Daar ben ik het niet mee eens.''

Voorzanger Luuc Smit van de synagoge in Middelburg zegt: ,,Ik vind zo'n open brief echt beschamend. Het hele gedicht heeft op geen enkele manier iets met de holocaust of de joodse geschiedenis te maken. Juist in Middelburg, juist in Zeeland heeft de Joodse gemeenschap nooit problemen gehad. Er is hier bijna geen anti-semitisme. Kijk naar het gedicht: hoe mooi is het.'' 

Luuc Smit is docent traumaverwerking op de hogeschool in Vlissingen. Over de reactie van Chawwa Wijnberg zegt hij: ,,Mensen zijn soms beschadigd. Aan mijn studenten geef ik het voorbeeld van iemand, die een ernstig ongeluk heeft gehad en in een ambulance wordt afgevoerd. Tien jaar later zit die persoon op een camping in Zwitserland en hoort een ambulance voorbij komen. Daardoor beleeft hij zijn ongeluk opnieuw. Moet je dat de ambulance kwalijk nemen? In het geheel niet!'' 

Smit benadrukt, dat het bestuur van de Joodse gemeenschap afstand neemt van de open brief. De besturen van de JGZ, de Stichting Synagoge en het Etty Hillesum Onderzoekscentrum in Middelburg verwoorden dat vanavond in een eigen open brief.

Het bestuur van de Joodse gemeenschap schrijft: ,,De context van het gedicht gaat het niet over de Holocaust maar over gastvrijheid. Het woord dat in het gedicht wordt gebruikt, is een gewoon Nederlands woord en is zeker vaker te vinden in teksten. De dichteres heeft er geen enkele nare bedoeling mee – het gaat om een ode aan het restaurant. Het gedicht hangt er al enige tijd en verschillende van ons hadden het al eerder gelezen.''

Ook stellen de besturen dat 'ze oprecht menen dat de dichteres geen enkele blaam treft'. ,,De context van het gedicht is totaal anders dan in de open brief wordt gesuggereerd.''

Anna de Bruyckere was niet bereikbaar voor een reactie.