Ode aan mijn moeder (deel 2)

Een jaar is ze nu weg, mijn Fries-Zeeuwse moeder. Op haar 19de naar Yerseke geëmigreerd, om vanaf dat moment Zeeuws te gaan praten tegen alle dorpelingen hier. Maar niet tegen de kinderen die ze kreeg: het was gewoon altijd Fries wat ze tegen ons sprak. Tegen de kleinkinderen die in Holland woonden werd dat Hollands, maar natuurlijk bleef het tegen hun ouders Fries en tegen mijn Zeeuwstalige kinders Zeeuws. 
Nu ze er niet meer is, ben ik niet alleen mijn moeder kwijt. Ook mijn moeders taal, het Fries, wat voor ons Yersenèren zo gewoon was, is nu ineens héél ver weg! De oude gezegdes houden we er natuurlijk wel in! Een typische spreuk van m’n moeder. In plaats van  roep je stop, vroeg zij, als ze iets voor ons inschonk, ropst ik hó? En natúúrlijk werden ons veel Friese spreuken geleerd. Bûter, brea en griene tsiis, hwa dat net sizze kin, is gjin oprjochte Fries. (Boter, brood en groene kaas, wie dat niet zeggen kan, is geen echte Fries). 
Mijn schoonvader had altijd schik om Beppe, (Opoe) zoals de meesten haar hier noemden. Hij zei ,,Ze is nóóit verkeerd, ik let erop; tegen jullie Fries, tegen ons Zeeuws, dan weer Hollands of Zeeuws tegen de kleinkinders, en ze vergist zich nóóit!’’ Zo was het ook.
Moe heeft zich met haar Fries-Zeeuwse taal bij velen onvergetelijk gemaakt, en kreeg zelfs van iemand de Zeeuwse bijnaam; de Friese stèrtklokke, waar wij smákelijk om konden lachen!! 
Anke Steketee

Mijn moeder is altijd een slimme, eigenwijze en flinke vrouw geweest. Mijn vader had een eigen bedrijf, dus eigenlijk deed moeder alles alleen. Ze knutselde vliegers en speeltenten voor haar kinderen en dreef ’s zomers een bed & breakfast aan huis. Nadat ze op haar 38 ste de Walcherse klederdracht afzwoer, naaide ze al haar kleren zelf, waarmee ze mij inspireerde om zelf achter de naaimachine te kruipen en later mijn dochter inspireerde om de mode in te gaan. 
Moeder woonde tot ver na haar negentigste alleen – tot april vorig jaar. Ze moest door omstandigheden haar vertrouwde omgeving verlaten en kwam in het ziekenhuis en verschillende zorghotels terecht. Ze nam niet alleen afscheid van haar huis, het leek of ze ook haar zelfvertrouwen kwijt was: ik zag de ooit zo stoere vrouw veranderen in een onzeker mensje.  Nu heeft ze een eigen kamer in een zorgcentrum, waar ze vol liefde verzorgd wordt. Haar sterke karakter blijkt niet geknakt, maar enorm veerkrachtig. Haar energie is terug, en op haar 96 ste bloeit ze weer op. Ze zit vol zelfvertrouwen, vertelt fantastische verhalen over vroeger en verslindt stapels biografieën en streekromans. Ze is vrolijk, scherp en vol nieuwe levensvreugde. Laatst zei ze nog: ‘Zomaar hele dagen zitten lezen voelt als vakantie. Ik moet nu toch weer eens wat gaan doen!’ Ik ben zo trots op haar! Ik wil haar graag eens ophemelen en vertellen hoeveel ik hou van deze bijzondere, dappere vrouw. 
Mieke Coppoolse

Een oude zwart-witfoto. Twee vrouwen in schort wandelen door een bloeiende boomgaard, dicht naast elkaar. Mijn oma en mijn moeder. Er gaat iets liefs en vredigs van uit. Moeder kijkt blij. Denkt ze aan mijn vader, met wie ze pas verkering heeft? Droomt ze al van een zoon en drie dochters? 
Moeders ouderlijk gezin woonde in een klein huisje in Tureluur. Ze kon mooi vertellen. Zij, de jongste van acht kinderen. Het moeilijke moment als oma haar bakerschort aantrok en wegging, om voor een pasgeborene te zorgen. Nakomertje Janny moest dan zichzelf redden, de andere broers en zussen werkten. ,,We waren arm, maar gelukkig’’ , vertelde moeder vaak. ’s Zaterdagsavonds pinda’s doppen en spelletjes. Zondags de wekelijkse kerkgang. ’s Zomers zwemmen in de Oosterschelde. Tot het water een ander, grimmig gezicht kreeg.
Bij de inundatie tijdens de Tweede Wereldoorlog werd hun huisje onder water gezet. Ze krabbelden op. Tot de storm in 1953 opnieuw hun huis verzwolg. Opa en oma vluchtten in nachtkleding naar de hoger gelegen Heerenkeet. ,,Daarom heb jij en je zussen geen bloedkoralen’’, vertelde moeder. ,,Alle bezittingen zijn die nacht verdronken. Je opa stierf van verdriet.’’ Wanneer ik door Tureluur wandel, zie ik in gedachten moeder lopen. Over de dijk, waar misschien onze bloedkoralen liggen, onder schelpen, in de zeeklei… Ze gaf de Zeeuwse geschiedenis voor mij een gezicht en een stem. Zwart-witfoto’s werden ingekleurd. 
Moeder is al jaren uit de tijd. In gedachten wandelt ze soms naast me. Ze kijkt blij. 
Ina Braber

Haar foto hangt midden in onze woonkamer. Zeker niet passend in ons interieur maar voor mij een herinnering aan deze vrouw. Ik heb haar niet gekend, maar mijn grootmoeder vertelde af en toe over haar en op de een of andere manier maakte ze grote indruk. Ze was geboren in 1840 en trouwde toen ze 23 jaar oud was. Ze baarde vijftien kinderen, waarvan er tien overleden in hun eerste levensjaar. Haar man stierf al op jonge leeftijd op het aardappelveld en haar enige bezit waren haar vijf kinderen, waarvan de jongste vier jaar was. Toen moest ze uit bedelen om haar kinderen in leven te houden. Een dappere vrouw, die vele ontberingen trotseerde. Zich verlaten voelend door kerk en samenleving. Toen haar kinderen het huis uit waren en een eigen leven begonnen, kwam ze een beetje tot rust. En dan gaat ze naar de fotograaf een geschenk van haar kinderen. En zo zie ik elke dag haar beeldtenis. Een kleine vrouw in klederdracht maar met een glimlach om haar mond. Wat kan ik nu nog doen? Er altijd aan blijven denken met grote bewondering. Moederdag was er nog niet. Gelukkig nu wel en schrijf ik in gedachten een ode aan deze vrouw, van wie ik haar achterkleinkind mag zijn.
Ria Hoogesteger

Vroeger schreven we zoveel naar elkaar. We hadden zelfs een kladblok. ‘Ben zo terug’ of ‘Wat hou ik toch van jou’ of ‘Goedemorgen mooiste mamma van de hele wereld’ en veel tekeningetjes erbij. 
Wat fijn dat ik weer even naar je schrijven kan, het kan verzenden en de voldoening heb dat er vast een moeder (uit 1961) is die dit leest. Jij bent zo dapper geweest in jouw leven, wat een drempels en bergen beklommen. Een voorbeeld voor vele mensen en ik, ik mag jouw dochter zijn! 
Lieve mamma, ik mis je en moederdag is altijd ♡. Hou van jou, tot de sterren en weer terug ☆♡☆. Jammeke  
Miriam van 't Veer 

Jij schonk mij het leven op 13 mei 1972. Een dag voor moederdag! Een heerlijke onbezorgde jeugd kreeg ik van jou! Uit school op mij wachten, met een kop thee en wat lekkers. Een luisterend oor. Samen even naar de stad, altijd op de fiets. Winkelen, een puntzak friet halen. Kleine dingen, die ik me graag herinner. En dan? Mijn middelbare schooltijd. Je pakt de baan weer op van voor je trouwen; kraamverzorgster! Superstoer vond ik dat. Met liefde, en plezier zorgen voor al die pasgeboren baby’tjes. Kaartjes sturen als ze 1 jaar werden. Het mooist van alles: je werd ook mijn kraamverzorgster! Tijdens de bevalling: ik die naar jou riep hoe het mogelijk was dat je zo’n beroep leuk vond. Jij die als eerste jouw kleinzoon in je handen pakt. Jij die de papieren professioneel in wilde vullen en toen met trillende handen ineens heel erg besefte; ‘ik ben hier niet alleen de kraamverzorgster, maar ook moeder en nu ook echt oma’! En je werd een hele lieve oma, en dat ben je nog steeds, al 18 jaar lang! 
Edith Smits-van der Linden

Mijn moeder werd geboren als vierde dochter in een arbeidersgezin in Drenthe. Haar ouders hoopten op een zoon, dus de teleurstelling was erg groot toen het weer een meisje bleek te zijn. Na haar schooltijd ging ze in betrekking in Den Haag, waar ze later mijn vader ontmoette, die daar als militair in opleiding was. In de hongerwinter was er geen eten meer in Den Haag. Mijn moeder is op een fiets zonder banden naar haar ouderlijk huis gegaan. Na vier dagen was ze eindelijk thuis. Na de bruiloft in Drenthe zijn mijn ouders in Zeeland gaan wonen. Het was erg wennen voor mijn moeder. Het Zeeuwse dialect is heel anders dan het Drentse. Ze kregen drie gezonde kinderen. Mijn moeder was actief in het verenigingsleven en op de lagere school. Toen ik zeven jaar was, heeft mijn moeder een eind aan haar leven gemaakt. Niemand kon begrijpen waarom. Naast verdriet was er boosheid, het gevoel in de steek gelaten te zijn. Gelukkig hebben de mooie herinneringen een plaatsje gekregen naast het verdriet. Ik had haar zo graag willen laten genieten van haar kleinkinderen, maar helaas heeft dit niet zo mogen zijn. Toch ben ik trots op mijn moeder, want ze is voor ons een goede moeder geweest. De jaren dat ze er was, waren mooie jaren. 
J. Beijaard