'Meer mosselen moeten de pan halen'

Mosselen kweken op de manier zoals vader en opa dat ook al deden: lang de gewoonste zaak van de wereld. Je viste (gratis) mosselzaad op en zaaide het uit op je kweekpercelen. Maar die tijd is voorbij. De sector moet duurzamer worden en daarom wordt steeds meer mosselzaad ingevangen met speciale installaties (mzi’s) en dat maakt het duur. Dus wordt het interessant om te kijken naar rendementsverbetering. 

Geen overbodige luxe, als je kijkt naar de cijfers. Van alle uitgezaaide mzi-mosselzaadjes op de kweekpercelen komt uiteindelijk maar zo’n vijf tot tien procent terecht in de pan. ,,Van zaaien raken de mosseltjes gestresst, gaan ze vechten en verlies je een groot deel’’, luidt één van de verklaringen volgens wetenschapper Jacob Capelle van Wageningen Marine Research (voorheen Imares).

En daar blijft het niet bij. Stroming, stormen, voedselaanbod, onderlinge competitie en de aanwezigheid van rovers die het voorzien hebben op de schelpdieren zijn allemaal van invloed op het eindresultaat. 

Hoe je daar als kweker vervolgens op kan sturen, was lang een grijs gebied. ,,Je zaait, maar ziet niet wat er gebeurd. Alles zit onder water. Je hebt maar weinig handvaten om op te sturen.’’ Niet dat kwekers niks doen om een zo hoog mogelijk rendement te halen. Ze zaaien de mosselen nu ook al op plekken waar veel voedsel is, waar ze goed kunnen groeien of beter overleven. 

Maar als er meer inzicht is in de groei, als je weet waar in welke periode van het jaar het voedselaanbod het hoogst is, kan je daar op sturen. Dan kan een kweker besluiten de mosselen op enig moment in het groeiseizoen te verhuizen naar een plek waar dan meer voedsel is. Dat probeert Capelle te achterhalen met zijn onderzoek. 

Er wordt ook gekeken naar de manier van verzaaien. Nu liggen de mosselen vaak bovenop elkaar, verdringen ze elkaar en gaan er veel dood. Meer (,,als hagelslag") verspreiden over het kweekperceel is beter, blijkt uit het onderzoek. Zaak is alleen wel om dat ook in de praktijk mogelijk te maken. Capelle: ,,Maar dat is aan de kwekers. Als onderzoeker probeer je de feiten op tafel te krijgen.’’ De wetenschapper hoopt volgende week te promoveren op het onderzoek naar rendementsverbetering van mosselkweek.

Het onderzoek naar meer rendement beperkt zich overigens niet tot mosselen. In samenwerking met de HZ wordt ook gekeken naar andere schelpdieren, zoals oesters. Kweken in manden of zakken (off bottom) die op 'tafels' liggen of aan stellages hangen die in het water staan. Het lijkt de toekomst voor deze sector. 

Maar ook dan kan je het rendement verbeteren. Kleine oestertjes die in broedhuizen zijn opgekweekt zijn nog heel kwetsbaar. Door ze hoog in het water te hangen wordt de schelp sterker en gaan er minder dood. Naarmate ze groter worden kan je ze juist dieper hangen in voedselrijker water. En hoeveel kilo oesterbroed in een zak levert nu het beste resultaat op? Allemaal onderdeel van onderzoek dat nog lang niet is afgelopen. De komende jaren wordt het voortgezet, in samenwerking met de HZ, de kwekers en de instituten Nioz en Deltares.