Is druppelirrigatie de redding voor Zeeuwse uientelers?

De Zeeuwse uienteelt is voor zoet water vooral afhankelijk van regen. Slechts voor zo'n 200 van de 6000 hectare is zoet water in de buurt beschikbaar. Vooral ondiep wortelende uien zijn kwetsbaar in perioden van droogte. In een hete en droge zomer zoals die van 2018, kwam het gebrek aan zoet water pijnlijk aan het licht. Twee derde van de uien legde het loodje. 

Zeeuwse telers planten en zaaien dit seizoen dan ook minder uien. Naar schatting ruim 600 hectare minder, waardoor het areaal uien krimpt naar 6000 hectare. Juist in andere provincies gaan meer uien de grond in. Daarmee stijgt het totaal aan uien naar zo'n 29.000 hectare. De Rabobank noemt het gebrek aan landbouwwater in combinatie met een verziltende bodem een gevaar voor agrarisch Zeeland. En niet alleen voor boeren, maar ook voor toeleveranciers en afnemers. 

Volgens directeur Chayenne Wiskerke van Wiskerke Onions, de grootste uienhandelaar in Zeeland, is het hoog tijd om de uienteelt in Zeeland over een andere boeg te gooien. ,, ,,Het gebrek aan zoet water in Zeeland leidt of tot te weinig kilo's of tot een te kleine maat uien. Telers zitten er net steeds naast.” 

Druppelirrigatie kan een oplossing zijn. De agrarische adviesorganisatie Delphy test op proefboerderij Rusthoeve in Colijnsplaat al zo'n systeem waarmee spaarzaam water aan uien wordt toegediend. Wiskerke zegt dat het goed is dat er meer praktijkproeven naast elkaar lopen. ,,Wij zetten nu als uienbedrijf deze stap. We gaan onze resultaten ook delen met de sector. Het wordt een open, voor telers toegankelijk proefveld.”

 De uienhandelaar heeft voor de eigen proef een 24 hectare groot perceel aan de Doorndijk in Schapenbout gehuurd. Wiskerke: ,,Het wordt een vergelijkende proef. De helft van de zaaiuien krijgt druppelirrigatie, de andere helft niet. Ook testen we haspelberegening naast druppelbevloeiing. Zaadleveranciers werken ook mee. We zullen verschillende rassen beproeven. Om een goed beeld te krijgen, loopt de proef drie seizoenen.”

Via de irrigatieslangen kunnen tegelijkertijd efficiënt meststoffen worden toegediend. In voor Wiskerke Onions belangrijke afzetlanden zoals Senegal worden al heel lang uien met druppelbevloeiing geteeld, met opbrengsten tot 80 ton uien per hectare, al zijn dat geen bewaaruien. In Zeeland moet dat ook kunnen. Het punt is dat telers aanhikken tegen de investeringen. De druppelinstallatie en aanvoer van water via een leiding uit bronnen in de buurt kost Wiskerke Onions ruim 40.000 euro.

Na drie jaren van mindere opbrengsten is het de vraag of telers erin gaan en erin kunnen investeren, want er moet wel een zoetwaterbron aanwezig zijn. Volgens Wim Menu van Broere Beregening, die de irrigatieproef voor Wiskerke Onions uitvoert, kan het lonen. ,,Los van de eenmalige eerste investering kost het 600 tot 1000 euro per hectare per seizoen. Het afgelopen jaar hebben we al een kleine proef met uien gedaan. Daaruit blijkt dat een teler de opbrengst bijna kan verdubbelen, van 50 ton per naar bijna 100 ton uien per hectare. Dat zijn tonnages die ze in Noordoostpolder altijd wel halen, maar in Zeeland niet door een gebrek aan zoet water. Zo'n investering kun je als teler dubbel en dwars terugverdienen.”

In Zeeland is voldoende zoet water beschikbaar, meent Broere. ,,We gaan er alleen niet goed mee om. We pompen het nu vooral de Westerschelde in. Zeeland zou er goed aan doen om zoet water te bufferen.” Ook op akkerniveau kan veel beter water worden vastgehouden dan nu. Rusthoeve beproeft onder meer ondergrondse beregening: een dubbele drainage die twee kanten op werkt.  In een droge periode kan het water uit de drain terugvloeien naar de bovenlaag.

Misschien is dat een uitkomst voor boeren in gebieden met weinig zoetwaterbronnen. Chayenne Wiskerke: ,,Ik denk ook dat telers in waterarme delen van de provincie beter kunnen investeren in gewassen die minder water nodig hebben.