Eén en twee jaar cel voor tienerbroers, die Tim (15) uit Middelburg vermoordden

Op 10 oktober eiste het Openbaar Ministerie één jaar cel en jeugd-tbs tegen de tiener, die 15 jaar was toen hij het misdrijf pleegde. Een dag later kwam de officier van justitie met een forse eis tegen zijn broer: 12 jaar cel en tbs. Het OM vond dat er moest worden afgeweken van het jeugdstrafrecht, iets wat voor 16- en 17-jarigen mogelijk is als een jeugdstraf niet past bij hun ontwikkeling of het misdrijf te ernstig is.

De rechter is gedeeltelijk meegegaan met het OM. In de zaak van de oudste verdachte is het volwassenenstrafrecht toegepast, maar ligt de nadruk daarbij vooral op de tbs-maatregel met dwangverpleging. ,,Er is voor het volwassenstrafrecht gekozen, omdat behandeling in tbs-kader nodig is. Niet omdat hij qua ontwikkeling gelijkloopt met een meerderjarige’’, zei de rechter over de oudste van de twee. De strafeis van 12 jaar noemde ze ‘buitenproportioneel’. De rechtbank vindt het belangrijk dat de behandeling van de jongen snel begint.

De jonge Tim werd op 9 januari met zware verwondingen gevonden in de Middelburgs wijk Dauwendaele, waar hij met de oudste van de twee had afgesproken om te ‘chillen’. Hij bleek zeventien keer gestoken (onder meer in zij, rug en hals) en had veel bloed verloren. De Middelburgse tiener werd met spoed naar een ziekenhuis in Rotterdam gebracht en stierf drie dagen later aan zijn verwondingen. ‘s Avonds werden de twee - uit huis geplaatste - broers (toen 15 en 16) in de woning van hun moeder aangehouden, op een steenworp afstand van de plek waar Tim was achtergelaten.

De broers hadden bewust een plan gesmeed om Tim van het leven te beroven. De oudste, die bevriend was met Tim, had nog vijftig euro van hem tegoed. Toen zijn broertje daarvan hoorde, zei die meerdere keren dat hij Tim dood wilde maken.

In december 2021 bestelde de oudste verdachte een survivalmes en regelde hij in januari een afspraak met Tim. Vlak bij de Meanderflat in Dauwendaele verscheen hij vervolgens samen met zijn jongere broer. Eerst ging het over de geldschuld, daarna stak de jongste van de twee broers met het survivalmes in op Tim, zelfs toen die al op de grond lag. De broers lieten de tiener voor dood achter en sloegen op de vlucht.

De toen 15-jarige jongen verklaarde dat het nooit de bedoeling was dat Tim zou overlijden. Dat het in een opwelling gebeurd zou zijn en dat het na de eerste steek zwart voor zijn ogen werd. Volgens de rechter blijkt dat nergens uit. ,,Hij was al twee maanden bezig met het doodsteken van Tim”, zei de rechter dinsdag. Getuigenverklaringen en afgeluisterde gesprekken ondersteunen dat verhaal. ,,De avond voor het delict heeft de jongste verdachte via Instagram een bericht gestuurd aan zijn toenmalige vriendin, waarin hij schrijft dat ze van hem af is omdat iemand die zij kent doodgaat.”

De grote zaal van de rechtbank in Middelburg zat dinsdag vol met familie en vrienden van Tim en in een andere ruimte keken tientallen belangstellenden mee. Ook de broers zelf waren erbij. ,,Jullie hebben je samen schuldig gemaakt aan de moord op Tim’’, zei de rechter tegen de twee, die met een mondkapje in de zaal zaten. ,,Door jullie toedoen is Tim een toekomst ontnomen.’’

Dat alleen de jongste verdachte op de 9de januari van dit jaar heeft gestoken, maakt voor de rechter geen verschil. De oudste was ook op de hoogte van de plannen van zijn broertje, regelde het mes en maakte de afspraak met Tim. ,,Hij had zijn broertje nog tegen kunnen houden”, reageerde de rechter. Omdat beide jongens uitvoerden wat ze van plan waren, is volgens de rechtbank sprake van moord, en medeplegen daarvan.

Forensisch deskundigen hebben na uitgebreide onderzoeken vastgesteld dat beide broers een moeilijke jeugd achter de rug hebben. Ze werden in hun vroege jeugd verwaarloosd en maakten huiselijk geweld mee tussen hun ouders. ,,Ze hebben veel onveiligheid ervaren en zijn meerdere keren uit huis geplaatst.” Als gevolg daarvan hebben beide jongens ‘psychische problemen’ en moeten ze als ‘verminderd toerekeningsvatbaar’ worden gezien voor wat ze hebben gedaan. De rechtbank neemt het advies over om beide jongens een verplichte en lange behandeling te laten volgen om herhaling te voorkomen.

De jongste verdachte kreeg de maximale jeugdstraf opgelegd van één jaar cel en een PIJ-maatregel, beter bekend als jeugd-tbs. Met een PIJ-maatregel wordt een jongere met een gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis opgenomen in een justitiële jeugdinrichting. De PIJ-maatregel wordt voor 3 jaar opgelegd en kan 1 of 2 keer worden verlengd, met een maximumduur van in totaal 7 jaar. Als het noodzakelijk is, kan de PIJ-maatregel na die periode worden omgezet naar een maatregel van terbeschikkingstelling (tbs). De straf kwam precies overeen met de eis van het OM.

Gecompliceerder lag het voor de oudste van de twee broers. De rechtbank nam de ‘volwassen’ eis van 12 jaar cel en tbs niet één op één over, maar paste wel het volwassenenstrafrecht toe. ,,Deskundigen hebben geconcludeerd dat de verdachte niet voorloopt en op sommige onderdelen zelfs achterloopt op zijn leeftijdgenoten. Zijn hersenen zijn nog niet uitgerijpt. In dat opzicht is het niet nodig om het volwassenenstrafrecht toe te passen”, las de rechter voor. ,,Deskundigen vinden niet dat hij een pedagogisch aanpak nodig heeft, omdat hij weet hoe hij moet reageren. Maar er is wel een langdurige behandeling nodig, één met een volwassen karakter. Dat wijst op behandeling in een tbs-kliniek.”

,,De familie houdt gemengde gevoelens over aan het vonnis”, zei Lars Walder namens de nabestaanden van Tim. ,,Ze zijn enerzijds blij dat voor één van de daders het volwassenenstrafrecht is toegepast en dat hij tbs voor volwassenen krijgt, maar anderzijds zitten ze met het gevoel over een celstraf van slechts twee jaar. Dat vinden ze ongelooflijk.”

Dat jeugdigen volgens het volwassenenstrafrecht worden berecht, komt niet vaak voor. Een week na de strafeis in Middelburg kwam de Raad voor de Kinderbescherming met een voorstel om wettelijk vast te leggen om kinderen tussen twaalf en achttien jaar altijd volgens het jeugdstrafrecht te veroordelen voor een delict.

Lees alle verhalen over de zaak-Tim van der Steen in het dossier.