Op zoek naar samenspel in de tuin? Denk aan de opiumpapaver

Voor het Duitse Leitmotiv hebben we geen goed Nederlands woord. Tenzij we er simpelweg leidmotief van maken. Laten we dat maar doen. Het klinkt minder pretentieus. Een leidmotief is in de muziek een thema dat steeds terugkeert. In de opera is het vaak met één persoon verbonden. Als je tijdens Wagners opera Siegfried van verveling of vermoeidheid je ogen sluit, kun je met je ogen dicht horen wanneer de held van het verhaal het toneel betreedt: zijn verschijning wordt telkens aangekondigd met hetzelfde trompetgeschal.

Ook in de tuin zou je een leidmotief kunnen gebruiken. Door een bepaalde plant telkens weer te laten opduiken, schep je samenhang in perken en borders die anders als los zand aan elkaar zouden hangen. Want een leidmotief kondigt niet alleen aan, het kan ook verbinden.

Een plant die van nature onvoorspelbaar is en daardoor altijd voor verrassing zorgt, is een plant die zichzelf zaait. En weer moet ik constateren dat onze taal tekortschiet. De Amerikanen noemen zo’n plant een volunteer en dat geeft precies aan waar het om gaat: een volunteer is een plant die zichzelf zaait, die zijn eigen plaats zoekt en die zonder tussenkomst van de tuinier de tuin opvrolijkt. En met een beetje geluk zaait de vrijwilliger zich niet slechts op één plaats, maar door de hele tuin, waar hij de zaak samenbindt en voor een leidmotief zorgt.

Wie op deze manier wil tuinieren hoeft niet op dat beetje geluk te wachten, want hij kan het een handje helpen. Door nu - volgende week mag ook - met gulle armzwaaien zaad van eenjarige planten in de borders te strooien zorg je er zelf voor dat je tuin het komende seizoen vol volunteers komt te staan.

Maar genoeg theorie. Laat ik een voorbeeld geven van een plant die je maar eenmaal in je leven hoeft te zaaien en die daarna elk jaar terugkomt. Dat is bijvoorbeeld de opiumpapaver, die ook slaapbol of maanzaad wordt genoemd. Deze papaver - Papaver somniferum - is verkrijgbaar in allerlei leuke pastelkleuren.

Niet ver van waar ik woon is bij een huis langs de snelweg onlangs een aarden geluidswal opgeworpen. Een halfjaar geleden nog kaal zand, nu een veelkleurige weelde van opiumpapavers. Klein-Afghanistan wordt die tuin hier in het dorp genoemd.

Niet alleen op maagdelijke grond, maar ook gewoon in de tuin tussen andere planten doet de opiumpapaver het goed. Hij houdt vooral van verstoorde grond, dus hoe meer je schoffelt, spit en wiedt, hoe meer opiumpapavers.

Het kweken van opiumpapavers is niet illegaal, maar het bereiden van opium wel. Nu zal de narcoticabrigade niet snel een particuliere tuin binnenvallen, maar om te voorkomen dat De Persgroep binnenkort wordt aangeklaagd, moet ik toch melden dat het oogsten van opium uit eigen tuin op eigen risico gebeurt.

Overigens is het opiumgehalte van de papaver in ons klimaat te verwaarlozen.