,,Adviseurs ontvangen nu provisie door producten van bepaalde leveranciers van bijvoorbeeld zonnepanelen mee te nemen in hun hypotheekadvies. Dat moet echt stoppen”, zegt Michiel Meijer, algemeen directeur bij Van Bruggen Adviesgroep, een intermediair met zeventig vestigingen in Nederland. ,,Het staat haaks op de onafhankelijke positie van de intermediair en bovendien gaat het ten koste van de consument. Het is echt de woekerpolis 2.0.”

Toezichthouder Autoriteit Financiële Markten (AFM) zegt te weten dat het voorkomt dat financieel adviseurs ‘leadvergoedingen’ of provisie ontvangen van leveranciers van duurzaamheidsproducten zoals warmtepompen en zonnepanelen. Dat kan zijn door het geven van persoonsgegevens van een consument aan de leverancier of door het geven van de naam van een leverancier aan de consument, zo beschrijft een woordvoerder.

De leveranciers van duurzaamheidsmaatregelen kloppen ook bij Van Bruggen geregeld aan om ook een deal te sluiten, aldus Meijer. Die partijen maken er ook geen geheim van, ondervond NRC toen het Solar XL vroeg naar de samenwerking met adviseurs. ,,De adviseurs zijn ons marketingkanaal”, verklaart het bedrijf dat zonnepanelen verkoopt. De consument betaalt ook voor andere vormen van marketing zoals advertenties, zo is de uitleg. Het gaat vaak om 5 tot 10 procent provisie. Meijer schat in dat het om zo'n 750 euro per klant gaat.

De vraag is: mag dit wel? En hoe kunnen consumenten zichzelf beschermen tegen te hoge prijzen? Sinds 2013 is het voor financieel adviseurs verboden om zich te laten betalen voor doorverwijzingen. Reden: adviseurs moeten onafhankelijk zijn en de klant de beste keuze voorleggen, zonder zich daarin te laten sturen door winst. Sindsdien betaalt de klant standaard voor het advies. Maar in dit geval is er waarschijnlijk een maas in de Wet financieel toezicht, die waakt over deze vorm van ‘twee heren dienen’. De AFM legt uit: Als het puur om de aanschaf van bijvoorbeeld zonnepanelen gaat, valt dit niet onder de Wft en houdt de AFM daarop geen toezicht. 

Er zijn een paar mitsen en maren. Zo mag de adviseur niet bemiddelen als er een lening bij komt kijken. Want dan gaat het weer wél over een financieel product. Verder mag het advies aan de consument ook niet te specifiek over het product of de aanbieder gaan, want dan ‘worden er handelingen verricht die wel onder de provisieregels vallen’. De AFM treedt dan op, zegt een woordvoerder.

Voor het doorgeven van persoonsgegevens geldt overigens ook nog de privacywet (AVG). De consument moet expliciet toestemming geven dat zijn naam en telefoonnummer bij een derde partij zoals een zonnepanelenproducent terecht mag komen.

Adviseurs geven niet altijd ruchtbaarheid aan de manier waarop ze verdienen aan dit soort zaken, zegt Hans André de la Porte van Vereniging Eigen Huis. ,,Het is voor consumenten moeilijk te ontdekken. Niet alleen voor de doorverwijzingen naar zonnepanelen wordt betaald, maar ook naar bijvoorbeeld notarissen. Bij nieuwbouw is het algemeen bekend dat makelaars bepaalde aannemers aanraden voor verbouwingen en bijvoorbeeld provisie ontvangen als ze de huizenkoper een naar een keukenzaak doorsturen. Dit is dus niet helemaal nieuw."

De tip voor consumenten van Eigen Huis: ,,Vaar nooit blind op één advies. Kijk bijvoorbeeld online wat het kost om zonnepanelen aan te schaffen. Is het product dat wordt aangeraden marktconform? Vraag altijd een contra-offerte op. En verder vinden wij vanuit ethisch principe dat adviseurs natuurlijk open moeten zijn over hun afspraken.”

Michiel Meijer wil dat de AFM strenger op gaat treden en vindt ook dat adviseurs bij zichzelf te rade moeten gaan. ,,Adviseren over duurzaamheid is goed, maar het mag niet zo zijn dat het adviseurskantoor een verkoopkanaal is voor commerciële aanbieders van panelen of pompen. Dat is het misbruiken van de onafhankelijke positie van adviseurs, een positie waar zo hard voor gevochten is.” 

Verder is het hem vooral om transparantie te doen, zegt hij. ,,Ik vind dat een consument op de hoogte moet zijn waar hij of zij voor betaalt”, besluit Meijer. Ook de AFM-woordvoerder gaat daar wel in mee. ,,Hoewel het niet ons terrein is, kan ik me voorstellen dat klanten willen weten of er voor de doorverwijzing is betaald. Consumenten zouden daar naar kunnen vragen.”

Bekijk hieronder onze video's over wonen.