Op Valentijnsdag verloor Italië 15 jaar geleden ‘wielergod’ Marco Pantani

Valentijnsdag. De dag voor geliefden waarop vrij symbolisch een eenzame, Italiaanse coureur het leven liet. Vijftien jaar geleden werd Marco Pantani op zijn 34ste dood aangetroffen in zijn hotelkamer. Het einde van een leven vol mysterie. Het einde van een verhaal waarvan nooit iemand het fijne zal kennen.

Sportredactie 14-02-19, 14:19

14 februari 2004. Het is één dag voor Tom Boonen in de Ruta del Sol op zijn 23ste zijn derde zege als profrenner zou binnenhalen. Iets over negen uur ‘s avonds. Pietro Buccellato beukt de deur van kamer D5 op de vijfde verdieping van een hotel in Rimini open. De nachtwaker treedt een gesloopte ruimte binnen. Op de grond ligt een kapot tv-toestel en een losgerukte, elektrische oven. De houten meubels zijn bijna allemaal stukgeslagen. De matras van het bed is aan flarden gestoken en een hoop medicijnen liggen in het rond op de vloer. Antidepressiva. Tranquirit, Surmontil, Efexor, Flunox. Op het nachtkastje wit poeder. Cocaïne. Verder zijn ook een biografie van Ché Guevara en vol gekrabbelde notitieblaadjes binnen handbereik.

Toen ik Marco in het mortuarium opgebaard zag, heb ik onmiddellijk gezegd dat hij was vermoord.
Tonina Pantani

De nachtwaker treft naast het bed een kale man aan. Die ligt in een jeansbroek op zijn buik en heeft een bebloede linkerwang. Er is na onderzoek sprake van een hoofdwond, een gezwollen neus en blauwe plekken rond de nek. Een inderhaast uitgevoerde reanimatiepoging mag niet baten: dood door een overdosis. Aan de overkant van de Adriatische Zee gaat een gsm-toestel af. ‘Marco è morto.’ De beller is manager Manuela Ronchi, de ‘ontvangers’ zijn Ferdinando en Tonina Pantani, op dat moment op reis in Griekenland . De gevonden man middenin de ravage van een hotelkamer in Rimini was Marco Pantani. De voormalige roze trui is overleden in Hotel Le Rose.

Recordtijden

Geen renner in Italië die tijdens de jaren negentig voor meer beroering zorgt dan Pantani. De kleine en schriel ogende klimmer van Carrera Jeans en later Mercatone Uno maakt in 1994 furore in de Giro. Hij wint twee ritten en wordt tweede in de eindstand. Pantani is in de ronde van zijn land en vooral in de Tour de attractie die de eentonigheid van Miguel Indurain doorbreekt. Pantani is als buskruit, die vooral bergop de boel doet ontploffen. Door de jaren heen zet hij in de Ronde van Frankrijk recordbeklimmingen neer op Alpe d’Huez. Ingegeven door doping- en epogebruik. Pantani is natuurlijk een kind van zijn tijd. In het tussenseizoen zakt zijn hematocrietwaarde naar 40. In de Tour van ‘95 laat hij dan weer waarden van 58 optekenen.

Jan Ullrich en Marco Pantani in 1998. © ap

De cijfers wijzen midden jaren negentig bij gebrek aan een betrouwbare epotest nog geen concreet dopinggebruik uit. Het staat de Italiaanse tifosi toe om massaal in zwijm te vallen voor de renner uit Cesenatico. De Piraat, zoals hij zichzelf laat noemen, vliegt nooit hoger dan in 1998. Pantani wint de Giro en de (Festina)-Tour in hetzelfde seizoen en wordt de eerste Italiaan die in dat huzarenstukje slaagt sinds Fausto Coppi in 1952. Pantani is vandaag trouwens nog altijd de laatste die het voor elkaar kreeg om de wielerrondes van Italië en Frankrijk in één jaar te winnen.

Losbandigheden in Cuba

Terug naar Hotel Le Rose in Rimini. ,,Daar is het stoffelijk overschot van Marco Pantani aangetroffen in een kamer, waar hij al een tijdje verbleef. Er zijn verpakkingen van geneesmiddelen aangetroffen, de doodsoorzaak is nog onbekend, maar het lijkt vast te staan dat het niet om een gewelddadig overlijden gaat. Een overdosis of zelfmoord behoren tot de hypothesen, zo luidt de telex die in de uren na de dood van Pantani de wereld rondgaat.

De wielerwereld reageert verbijsterd op het bericht rond de voormalige Giro-winnaar. Al zijn er weinigen die echt verrast zijn door het nieuws. De donkere geruchten rond Pantani hingen begin 2004 al een hele tijd in de lucht. Eén maand voor zijn dood moesten vrienden van zijn ouders hem nog komen redden tijdens een reis vol losbandigheden in Cuba. Er wordt logischerwijs van een wanhoopsdaad uitgegaan, maar voor Tonina Pantani - het prototype van een Italiaanse mamma - is het meteen duidelijk dat er op Valentijnsavond iets anders met haar zoon is gebeurd. Ze weigert te geloven in de zelfdoding van haar kind. Tonina gaat uit van moord.

En dat doet ze nog steeds, zo gaf ze enkele weken geleden in een interview met wielertijdschrift ‘Bahamontes‘ het volgende te kennen. ,,Toen ik Marco in het mortuarium opgebaard zag, heb ik onmiddellijk gezegd dat hij was vermoord. Op zijn gezicht zag ik lelijke schrammen. Over zijn hele lichaam waren sporen van klappen. Door de val zeiden ze, maar dan heb je toch geen snijwonden? Nee, ze hebben hem geslagen én gestoken. En ze hebben hem ook gedwongen grote hoeveelheden cocaïne opgelost in water op te drinken. Hoe verklaar je anders dat hij zeven keer de dodelijke dosis had ingenomen?”

Napolitaanse maffia

Door de jaren heen trekt ‘Mamma Pantani' zelf op onderzoek uit om haar veronderstelling te bevestigen. Ze zoekt gaten in het onderzoek rond de dood van haar zoon en komt in contact met voormalige leden van de Italiaanse Camorra. Tonina leert daaruit dat de dood van haar zoon een afrekening was. ‘Marco werd de eerste keer vermoord op Madonna di Campiglio’, vertelt ze verder.

Marco Pantani in de Tour van 1998 achter Jan Ullrich. © AFP

Een sportieve moord, bedoelt ze. Pantani werd in 1999 in de roze trui uit de Giro gezet na een te hoge hematocrietwaarde. Net als bij zijn dood zijn ook daar de omstandigheden nog altijd onduidelijk. ,,Ze hebben de dopingcontrole gemanipuleerd. De maffia zou bij eindwinst van Marco door illegale weddenschappen een fortuin verliezen. Daarom hebben ze hem uit de Ronde van Italië gezet. De waarheid daarrond is nooit uitgekomen. Te veel hoge heren bij betrokken. Nu is de zaak verjaard.”

Feit is dat het met de carrière en de mens Pantani na de beruchte episode in 1999 nooit meer goed is gekomen. Sportief is er nog een opflakkering met ritwinst in de Tour op de Mont Ventoux, maar daar stopt het voor de renner Pantani. De Italiaan incasseert een mentale mokerslag na Madonna di Campiglio, wetend dat de rest van het peloton wegkomt met dopinggebruik en dat hij - zoals hij zelf zegt - geflikt is. De van inborst schuchtere Pantani gaat psychologisch helemaal ten onder. Ex-vriendin Christina Jonsson biecht later op dat de Italiaan na 1999 voor het eerst systematisch naar drugs greep.

‘Hij at soms cocaïne’

Ook voor Matt Rendell is de pijnlijke episode en de exit uit de Giro op Madonna di Campiglio de oorzaak voor wat zich afspeelde in Hotel Le Rose. De Brit onderzocht in zijn boek ‘The Death of Marco Pantani’ (2006) hoe de Italiaan in 2004 omkwam in Rimini. ,,In de maanden voor zijn dood zag je repetitief gedrag bij Pantani. Dat begon telkens op dezelfde manier. Hij kocht een grote hoeveelheid drugs, sloot zich op in een kamer. Hij barricadeerde de deur, zette de verwarming op de hoogste stand en begon te gebruiken. Vaak at hij cocaïne omdat zijn verslaving de slijmvliezen in zijn neus had aangetast”, aldus Rendell in ‘Bahamontes’.

Volgens de Brit mogen we daarom alleen al de moord-piste van Tonina Pantani uitsluiten. Ook andere complottheorieën - de een al verder gezocht dan de andere - verwijst hij naar de prullenmand. Rendell heeft uit verschillende gesprekken met getuigen kunnen opmaken dat Pantani in de maanden voor zijn dood al een keer of vijf aan een overdosis was ontsnapt. Bovendien kwam uit de autopsie naar voren dat de Italiaan op die bewuste Valentijnsdag in 2004 ook voldoende antidepressiva naar binnen had gewerkt om zichzelf tekort te kunnen doen.

Wat er vijftien jaar geleden precies gebeurde en wat toen de precieze toedracht was voor de dood van Pantani, zullen we nooit helemaal zeker weten. De man zelf al helemaal niet. Na een leven met ongekende, sportieve hoogtepunten gleed hij af naar een in wezen paranoïde drugsverslaafde, die verlost van alle realiteitszin zichzelf van het leven beroofde in een hotelkamer in Rimini. En zijn fans? Voor hen zou 14 februari na ‘Marco è morto’ nooit meer hetzelfde zijn.