De nare bijsmaak van de term Human Resources: ‘Mensen zijn geen productiemiddelen’

‘Woorden zijn krachtig. Onderschat ze niet!’ Dat schreef Lennard Toma onlangs, in zijn oproep naar directeuren, hr-mensen, managers en bedrijfseigenaren. De twee woorden waar hij op doelde met zijn hartenkreet: Human Resources. Moeten we niet een keer af van die term?

Voor trouwe lezers van deze krant zal Toma geen onbekende zijn. Hij werkt voor Keytoe, het bedrijf in Maassluis waar medewerkers hun eigen salaris bepalen en over alles meebeslissen. Hij nam ook al eens een zomer deze column over. Toma schreef met partner Cedric Muchall het boek Bedrijf Bamischijf - een goed boek, ondanks de titel. De auteurs maken zich in het boek boos over wat zij noemen ‘bedrijfje spelen’: de neiging van organisaties om dingen te doen ‘omdat ze nou eenmaal zo horen’. En nu vindt hij dus dat de naam Human Resources de prullenbak in kan.

Ik kan in zijn betoog mee. In de categorie ‘opa vertelt’: ik kan me nog heugen dat hr nog gewoon Personeelszaken heette. Die term is tenminste lekker duidelijk - die afdeling hield zich bezig met alle zaken aangaande personeel. Contracten, klachten, verzuim, vakantiedagen. Maar inmiddels doen we dus aan Human Resource Management.

Achter dat stoere Engels ligt een andere blik op personeel verscholen: de mensen in het bedrijf zijn daarmee ‘menselijke hulpbronnen’ geworden, die dienen te worden ‘beheerd’. De waarde van het personeel ligt daarmee in hun bijdrage aan de winstmarge. Dat ze ook gewoon mensen van vlees en bloed zijn, is van minder belang. Voor je boos wordt: ik zeg uiteraard niet dat de mensen die werken in de hr dit zelf ook vinden - die willen naar mijn ervaring doorgaans het beste voor hun mensen! Maar wel: dat het idee van mensen als instrumenten al in die naam gebakken zit.

Het is niet alsof er geen alternatieven voorhanden zijn. Mocht ‘Personeelszaken’ te saai of te jaren 90 klinken, dan kunnen we volgens Toma ook kiezen voor een modernere naam: Mens & Organisatie. Als het zo nodig in het Engels moet, Human & Organisation. Dat maakt gelijk duidelijk: bij ons in het bedrijf zijn mensen vooral méns!

De mensen in de organisatie zijn geen ‘hulpbron’. Laten we daarom het voorstel van Toma volgen en de benaming ‘Human Resources’ uit het managementvocabulaire laten verdwijnen. Mensen hoeven niet beheerd. Mensen zijn geen productiemiddelen. Ze zijn het doél, het levensbloed van een bedrijf. Want als het niet om de mensen gaat, waar gaat het dan wel om?

Thijs Launspach is psycholoog en stressexpert. Hij schreef hierover de boeken Fokking druk (2018), Werken met millennials (2019) en Werk kan ook uit (2020). 

Bekijk hier al onze video’s over werk en carrière: