Een dure dj-set kost bijna niks in virtual reality

Als professor aan de Vrije Universiteit Amsterdam is hij een van Nederlands grootste experts op het gebied van virtual reality. ,,Als je een wereld voorstelt waarin de VR-bril even populair is als de smartphone, dan is de technologie daar nog niet klaar voor. De brillen zijn nog steeds te zwaar, hebben nog steeds kabels en de resolutie van hun schermen is vaak nog steeds te laag. Deze problemen worden langzaam opgelost, maar zelfs de perfecte headset sluit je van de rest van de wereld af.’’

Hartmann vergelijkt de bril met de smartphone. ,,De smartphone is een goed stuk gereedschap. Dankzij mijn telefoon kan ik met iedereen communiceren en makkelijk informatie opzoeken of delen.” Hij kan dus meer met de smartphone dan zonder. Wie wil weten hoe de toekomst van VR eruitziet, kan daarom volgens Hartmann het best beginnen met de vraag wat zo’n bril aan ons leven toevoegt.

De afgelopen tien jaar bleef het vooral bij nieuwe manieren om games te spelen. ,,Dat is begrijpelijk. Door VR word je nog verder een game in gesleept en ik denk dat de technologie voor games alleen maar belangrijker zal worden.”

Maar ook buiten games wordt VR steeds vaker gebruikt. ,,Architecten en bouwbedrijven gebruiken het om digitale reconstructies van hun ontwerpen te bestuderen. Dokters gebruiken VR steeds vaker om te trainen en een student van mij onderzoekt hoe deze technologie de slachtoffers van een beroerte kan helpen te herstellen. Het werkt zo goed, dat het zijn bestaansrecht absoluut verdiend heeft.”

Een van de dingen die VR volgens Hartmann zo bijzonder maken, is de mogelijkheid om digitale ruimtes te maken. Hoewel je niks kan ruiken of aanraken, is het perspectief enorm overtuigend. Je kunt de digitale omgeving misschien niet voelen, maar je krijgt wel de verhoudingen mee van wat er allemaal in die ruimte is. ,,Een omgeving in VR ervaar je als een echte ruimte. En wanneer er andere gebruikers bij je zijn, kan de sociale aanwezigheid heel overtuigend voelen.”

Die overtuigingskracht maakt VR ook om een andere reden interessant: het geeft je voor een lage prijs toegang tot ruimtes die je in het echte leven nooit zou kunnen betreden. Ontwikkelaars zoals Bigscreen specialiseren zich bijvoorbeeld in het nabootsen van schermen in VR. Zo sta je midden in een virtuele bioscoop, waar je jouw eigen films kunt bekijken. De illusie van het ‘grote scherm’ blijft in stand.

Of wat dacht je van digitale kantoren, waarin je zoveel grote monitors kunt neerzetten als je wilt. Het voelt alsof je werkt in groot en goed verlicht kantoor met duizenden euro’s aan apparatuur, maar in werkelijkheid zit je achter een klein bureau met enkel een bril van een paar honderd euro.

Dit soort virtuele omgevingen zijn niet aan de natuurwetten gebonden. In de app Virtual Office kun je bijvoorbeeld niet alleen een digitaal kantoor maken, maar met een druk op de knop verplaats je jouw werkomgeving naar een antieke bibliotheek, ruimtestation of het regenwoud. En als een scherm je niet bevalt, kun je het gewoon verkleinen of vergroten.

Zoals jouw telefoon je laat praten op afstand, verplaatst VR je belevingswereld naar een digitale plek met eigen regels. Een plek waar je voor een paar honderd euro een eigen bioscoop kunt hebben die toch heel echt voelt.

Dat is niet alleen interessant voor wie iets wil beleven, maar ook voor kunstenaars en artiesten. Neem bijvoorbeeld Korg. Dit bedrijf maakt populaire mixpanelen en andere muziekapparatuur, die normaal al snel duizenden euro’s kosten.

Dit jaar kondigde het bedrijf een VR-applicatie aan die gebruikers toegang geeft tot al die dure apparatuur, maar voor een fractie van de prijs. De digitale replica’s van mengpanelen zijn een stuk intuïtiever dan de huidige software die het bedrijf uitgeeft - alleen bestaan ze enkel in je bril. Dat maakt de drempel een stuk lager en kan ook andere werkvelden wellicht toegankelijker maken.

Maar wanneer het gaat om een object dat niet alleen een functie, maar ook een bepaalde statuswaarde heeft, wordt het verhaal volgens Hartmann een stuk ingewikkelder: ,,Bij sommige dingen is het vooral belangrijk dat ze goed werken, zoals een digitale synthesizer of mengpaneel. Maar er zijn ook objecten die een bepaalde statuswaarde hebben, zoals piano’s.

„Een virtuele piano kan goedkoop zijn, maar dezelfde functionaliteit bieden. Maar als ik weet dat het niet ‘echt’ is, is het dan alsnog minder waard? Sommige objecten, zoals kunstwerken, hebben een ongrijpbare aura van authenticiteit die hen waardevol maken. Wie weet hoe mensen dit ervaren wanneer iets enkel digitaal bestaat?”

Andere creatieve programma’s gaan nog een stapje verder. Programma’s zoals Modulia Studio, Virtuoso en Electronauts zijn speels gereedschap. Je maakt muziek door abstracte vormen om je heen aan te raken. En software zoals Google Tilt Brush en Oculus Medium laten je driedimensionale kunst maken, alsof je in de lucht tekent.

Zo kunnen kunstenaars hun werk niet alleen op nieuwe manieren uitvoeren, maar dankzij VR kunnen zij het ook op unieke manieren aan hun publiek presenteren.

Dat vraagt volgens Hartmann om een hele nieuwe kijk naar hoe artiesten met hun publiek omgaan: ,,Het probleem is niet de technologie, maar de psychologie. In VR kun je krankzinnige ervaringen beleven die in de echte wereld fysiek onmogelijk zijn. Maar er is ook een menselijke grens aan wat we willen beleven.”

Als voorbeeld geeft hij bands en muzikanten die concerten in de digitale wereld geven. ,,Je kunt dan bijna alles doen. Laat muzikanten licht geven, transformeer het podium of laat de lucht ontploffen. Of zorg dat je altijd recht voor de zanger staat.”

De mogelijkheden zijn bijna eindeloos. ,,Maar de vraag is of je dat wel wilt. Misschien wil je geen ontploffende podia, maar gewoon een intieme ervaring.”