Stikstofuitstoot moet gigantisch omlaag: ‘Eerlijk is eerlijk, sommige boeren moeten stoppen’

Dat ingrijpende besluit heeft de ministerraad vrijdag genomen. Vooral boerenbedrijven zullen ervoor moeten zorgen dat die uitstoot omlaag gaat. Het halveren van de stikstofuitstoot zal in gebieden tot grootscheepse veranderingen leiden, aldus het ministerie van Landbouw. Per gebied verschilt het met hoeveel de stikstofuitstoot omlaag moet: van 12 procent tot liefst 95 procent. Nu al is duidelijk dat dit zal leiden tot nieuwe boerenprotesten. 

Een deel van de boerenbedrijven zal hierdoor moeten stoppen. ,,Het zal voor een deel van de boeren betekenen dat zij hun bedrijf niet op deze manier voort kunnen zetten’’, aldus minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) in een toelichting. ,,Eerlijk is eerlijk, sommige ondernemers zullen moeten stoppen’’, beaamt haar collega-minister Henk Staghouwer van Landbouw. 

Door de stikstofplannen van dit kabinet zal er in 2030 rond de 30 procent minder vee zijn, aldus Van der Wal, die spreekt van ‘een keiharde boodschap’. 

_{Tekst gaat verder onder de interactieve kaart.}

Het kabinet wil daarnaast ook dat supermarktketens, tussenhandelaren, melkfabrieken én slachterijen meer gaan betalen aan de boer. Die bedrijven krijgen een half jaar om daarvoor met een plan te komen. Lukt dat niet, dan wordt die prijs afgedwongen. ,,Dan komt het kabinet met wettelijke verplichtingen’’, zo waarschuwt de ChristenUnie-bewindsman Staghouwer. 

Uit de plannen blijkt dat de stikstofmaatregelen vooral voor boeren ingrijpend zijn. Volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) komt ruim 40 procent van de stikstofneerslag uit de agrarische sector. In sommige gebieden zullen veel boeren weg moeten, of op een andere manier hun uitstoot fors moeten verminderen.

_{Lees door onder de podcast.}

Vooral in Gelderland wordt flink gesneden in de hoeveelheid dieren, omdat daar relatief veel grote veehouderijen zitten. Volgens het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit staat de natuur daar onder druk. Uit de analyse blijkt dat in de Gelderse Vallei, vlak naast de Veluwe, de stikstofuitstoot met 58 procent omlaag moet. Juist in dat gebied wordt nu ongeveer 80 procent benut voor boerenbedrijven. Dat gebied moet extra op de schop om te voorkomen dat de natuur in het grootste natuurgebied van Nederland (de Veluwe) wordt aangetast. 

Per provincie zijn stikstofdoelen vastgesteld. In Limburg moet de stikstofuitstoot het meest omlaag (52 procent), gevolgd door Utrecht (46 procent) en Drenthe, Gelderland, Noord-Brabant, Noord- en Zuid-Holland en Overijssel (tussen de 43 en 41 procent). Voor andere provincies is de opgave iets minder groot: Friesland (34 procent), Zeeland (32 procent), Groningen (25 procent) en Flevoland (24 procent). 

Om Natura 2000-gebieden is nu door het Rijk een ring aangewezen van 1 kilometer waarin 70 procent minder stikstof moet komen.  In totaal gaat het om 131 gebieden in Nederland. Het is nu aan de provincies om te bepalen of die dit ook zo willen invullen. Provincies krijgen van het kabinet tot 1 juli 2023 om met plannen te komen over hoe zij de stikstof precies willen gaan terugbrengen. 

Stikstofmaatregelen kunnen genomen worden voor de industrie, de bouw en het verkeer. Maar volgens het ministerie van Landbouw zelf ligt de opgave vooral bij de boeren. Statenleden van coalitiepartijen VVD en CDA keerden zich eerder deze week al fel tegen de stikstofplannen van dit kabinet. 

De verantwoordelijke ministers Christianne van der Wal (Stikstof en Natuur) en Henk Staghouwer (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) zien voor de boeren in de kwetsbaarste gebieden drie mogelijkheden: zij kunnen hun bedrijf (verder) verduurzamen of verplaatsen, maar ‘het eerlijke verhaal is ook dat niet alle boeren door kunnen met hun onderneming’.

Bekijk hieronder onze video’s over het stikstofprobleem: