Sigaar uit eigen doos? Vijf vragen over de Groningse gasdeal van Wiebes

Zelf houdt de minister vol dat de NAM – waarvan Shell en ExxonMobil eigenaar zijn – een half miljard euro in het fonds zal stoppen. En dat klopt ook. Maar omdat de NAM en de Staat in het verleden al hebben afgesproken dat ze alle kosten van de gaswinning delen, gaat de Staat dat nu ook doen. Dat betekent dat de Staat 73 procent van de gift van 500 miljoen aan de NAM teruggeeft: dat is 365 miljoen euro.

In 1963 – toen het gasveld in Groningen net was ontdekt – spraken de NAM en de Staat af dat 90 procent van de gasbaten naar de staatskas zou gaan. De rest van de winst was voor de oliemaatschappijen. Oók werd afgesproken dat 64 procent van de kosten van gaswinning voor rekening van de overheid zou komen. In de nieuwe gasdeal heeft Wiebes toegezegd dat dit percentage omhoog gaat naar 73 procent.

Het kabinet wil dat de gaskraan in Groningen wordt dichtgedraaid. Maar het gasveld is nog niet leeg: er blijft voor zo’n 70 miljard euro aan gas in de grond zitten. Shell en ExxonMobil kunnen daarvoor een fikse claim indienen. Dat doen ze nu niet, maar in ruil eisen ze wel dat de Staat meer bijdraagt aan alle kosten én minder ontvangt aan gasbaten. Van al het gas dat tot 2030 nog uit de grond komt, incasseert de overheid 73 procent van de winst, in plaats van 90 procent. Daardoor loopt de staatskas tot 2022 jaarlijks zo’n 250 tot 450 miljoen euro mis.

Volgens Henk Nijboer van oppositiepartij PvdA ‘stinkt de gasdeal aan alle kanten’. Tijdens een gasdebat deze week waren zelfs coalitiepartijen D66 en CDA kritisch. Zij maakten zich boos over het feit dat duizenden oude schadezaken óók volgens de nieuwe 73-procentregel worden afgehandeld. Dat betekent dat de overheid meer moet bijdragen aan schades die de NAM in het verleden op de lange baan schoof.

De minister erkent dat 'een beeld van schimmigheid' is ontstaan. ,,Ik hoor van Kamerleden dat het een complex dossier is. En dat is het ook”, zegt Wiebes. ,,Het is een ingewikkelde deal. Bij nadere bestudering kun je er steeds weer nieuwe vragen bij stellen.”