Rutte maant Europa tijdens speech in Straatsburg: 'Maak keuzes'

De veranderde veiligheidsomgeving van Europa en de gewijzigde relaties met zelfs een belangrijke partner en bondgenoot als Amerika maken het voor Europa meer dan ooit nodig om een front te vormen, aldus de Nederlandse premier. Hij haalde, zoals al eerder, de huifkarrentreinen uit de films met John Wayne aan. Als zij naar het westen trokken en er dreigde gevaar, dan vormden ze een cirkel om zich beter te kunnen verdedigen. ,,Jammer genoeg komt er nu door de brexit een gat in de cirkel.''

In zijn rede erkende Rutte dat zijn eigen denken over Europa een ontwikkeling heeft doorgemaakt. Eerst was het weinig meer dan economische samenwerking, inmiddels heeft hij meer oog voor wat de ruim zestig jaar oude samenwerking ook betekent voor veiligheid, stabiliteit, het overeind houden van de rechtsstaat. Wat hem daartoe bracht maakte Rutte niet duidelijk, wel sprak hij meteen daarna over de steun die Nederland van EU-partners kreeg na de ramp met de MH17 en recenter, met de beschuldigingen aan het adres van Rusland over de rol van dat land in die tragedie.

Veel van wat Rutte daarna zei klinkt wie hem vaker over Europa hoort bekend in de oren: een deal is een deal, discussies over meer of minder Europa zijn tijdverlies omdat het beter kan gaan over waar Europa toegevoegde waarde kan leveren, en heel belangrijk is nu de voltooiing van de interne markt.

Zoals te verwachten was mocht Rutte ook kritiek incasseren, onder meer voor de zuinige opstelling van Nederland als het gaat om de meerjarenbegroting, en over de gewraakte status van ons land als belastingparadijs. Bullmann haalde er opnieuw Ruttes huifkarren bij. Rutte wil minder water, minder hooi en minder paarden, maar wil tegelijkertijd dat de karavaan harder gaat. ,,Hoeveel zouden er op die manier in Californië zijn geraakt?'' EVP-fractieleider Manfred Weber en liberaal fractieleider Guy Verhofstadt braken een lans voor beperking van het vetorecht op bijvoorbeeld het Europese buitenlands beleid. Dat betekent dat één lidstaat niet langer besluiten kan tegenhouden.       

In zijn antwoorden aan Timmermans en de fractieleiders zei Rutte niet erg optimistisch te zijn dat de EU-top eind deze maand echt knopen kan doorhakken over migratie. De meningsverschillen over een verplichte spreiding van asielzoekers over heel Europa op momenten dat Zuid-Europese landen van aankomst onder de voet worden gelopen zijn nog te groot.

Duidelijk was Rutte over de Europese meerjarenbegroting 2021/2027, de eerste zonder Britten. Nederland wil die niet alleen bevriezen, maar ook moderniseren. Zeventig procent (landbouw en regiosteun) gaat nu nog naar prioriteiten van de vorige eeuw, aldus Rutte. Hij nam ook ferm afstand van de eis van het parlement om de begroting over zeven jaar met 300 miljard op te trekken. ,,Als u wilt dat de extremisten grote verkiezingswinst boeken, ga dan vooral door op die weg.''

In het vervolg van zijn antwoord gaf Rutte ook aan dat Nederland als één man achter Timmermans en de rest van de Commissie staat als het erom gaat de rechtsstaat in Polen overeind te houden. Op de vragen over belastingontduiking antwoordde hij dat Nederland al bezig is brievenbusmaatschappijen aan te pakken.

Rutte is voorlopig nog niet weg uit Straatsburg. Na de fractieleiders meldden zich 70 andere parlementsleden voor een één-minuutvraag.