Kabinet dacht dat klein clubje Nederlanders in Kaboel was, 21.000 Afghanen willen naar Nederland

Dat blijkt uit een feitenrelaas dat het kabinet naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. Nederlanders die in Afghanistan waren, vooral mensen van Afghaanse origine die op familiebezoek waren, konden zich vrijwillig melden bij de ambassade. In juni deden negen mensen dat, in juli en augustus zeven. Op basis van die registratie en het aantal Nederlanders dat voor hulporganisaties in het land werkte, ging de ambassade uit van een klein clubje Nederlanders. 

Daarbij werden reizigers meermaals gewaarschuwd voor de verslechterende veiligheidssituatie in het land. Dat gebeurde op 28 april, 21 juli en 5 augustus, waarbij ook werd geadviseerd het land met ‘de bestaande maar beperkte vluchten te verlaten’. Ook benadrukte Buitenlandse Zaken dat de Nederlandse ambassade in Kaboel Nederlanders ‘niet kan ondersteunen of evacueren in extreme noodsituaties’.   

Uiteindelijk werden tijdens de in allerijl opgezette evacuatiemissie 708 Nederlanders vanuit Kaboel via het Pakistaanse Islamabad naar Amsterdam geëvacueerd. Ook werden 371 tolken en andere mensen die voor Nederlandse of internationale missies hebben gewerkt, inclusief hun gezinnen, geëvacueerd, net als 15 lokale EU-medewerkers, 30 lokale VN-medewerkers en 19 lokale Navo-medewerkers. 

Ook kwamen 319 Afghanen naar ons land die bijvoorbeeld als koks of beveiligers voor Nederland of voor Nederlandse hulporganisaties hebben gewerkt, die door een Kamermotie ook recht kregen op hulp. Dat is slechts een klein deel van het totaalaantal mensen dat met een beroep op die motie naar Nederland wil, blijkt uit het feitenrelaas.

Het ministerie van Buitenlandse Zaken ontving bijna 41.000 mails van mensen die naar Nederland willen komen. Na een ‘eerste inventarisatie’ van die berichten zou zijn gebleken dat 21.500 mails ‘betrekking lijken te hebben’ op mensen die recht hebben op asiel. Omdat één mailtje over meerdere mensen kan gaan, is het totale aantal ‘aanzienlijk groter’ dan het aantal mails, schrijft Buitenlandse Zaken. Om hoeveel mensen het gaat, kan het ministerie nu nog niet zeggen.

Uit het feitenrelaas blijkt verder dat het kabinet in januari 2021 meer ging doen om Afghaanse tolken uit het land te krijgen die Nederlandse militairen hebben geholpen. Eind van die maand werd ook voor het eerst gesproken over de evacuatie van lokaal Afghaans ambassadepersoneel, toen de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) signaleerde dat de opmars van de taliban ‘onvermijdelijk’ was. Toch lijkt de snelheid van die opmars de MIVD ook te hebben overvallen. Op 12 augustus verwachtte de dienst nog dat Kaboel ‘binnen 90 dagen in handen van de taliban kan vallen’. Dat gebeurde drie dagen later al.

Het kabinet lijkt erop gebrand om in het feitenrelaas eerdere kritiek te pareren, namelijk dat er te weinig werd gedaan om tolken in veiligheid te brengen, dat het Nederlandse ambassadeteam ‘als een dief in de nacht’ Kaboel verliet en dat de evacuatie te langzaam om gang kwam. Toen Nederland in april 2021 al bezig was met plannen om mensen uit het land te halen, schrijft het kabinet, hadden andere landen nog geen of minder gedetailleerde evacuatieplannen. Ook werkte het Nederlandse team ‘voor zover bekend als enige land te plekke’ 24 uur per dag door om zoveel mogelijk mensen binnen de poort te krijgen.

Klik in de interactieve afbeelding hieronder op een onderwerp om meer te lezen. De tekst gaat daarna verder.

De toegang had nog wel wat voeten in de aarde. In eerste instantie was het lastig om mensen het vliegveld van Kaboel op te krijgen. Het oorspronkelijke Nederlandse ambassadeteam verhuisde naar het vliegveld na ‘dringend advies’ van de Amerikanen. Ze hadden daarvoor iets meer dan een uur de tijd. Volgens de ‘geldende protocollen’ werd de server daarbij meegenomen. Daardoor konden wanhopige Afghanen de ambassade niet meer via e-mail bereiken.

Eenmaal op het vliegveld wilde dat ambassadeteam ‘een poging wagen’ de lokale medewerkers en tolken op het vliegveld te krijgen. Maar daarbij kreeg het, schrijft het kabinet, ‘geen steun van de VS’ en er was niet genoeg capaciteit om zelf ‘in de grote chaos die er heerst’ mensen binnen de poort te krijgen. 

Toen het kabinet net had besloten dat het ‘wenselijk’ was om de ambassade open te houden - desnoods met één medewerker - stapte het team zelf op een evacuatievliegtuig. De Amerikanen lieten weten de veiligheid van de Nederlanders niet te kunnen garanderen en stelden dat het vliegveld 48 uur op slot ging - alleen extra troepen mochten landen. De commandant van de Nederlandse militairen die de ambassademedewerkers beveiligden, vond het ook ‘onverantwoord’ om langer te blijven, aldus het kabinet.

Twee dagen later, op 18 augustus, landde een noodteam van de ambassade met extra elitemilitairen. Zij wisten via de Abbey Gate een ingang naar het vliegveld te creëren. Via deze ‘Holland spot’ wisten veel Nederlanders en Afghanen die een link hebben met ons land een vliegtuig te bereiken.

Bekijk onze video’s over Afghanistan: