Israël weigert te betalen voor gesloopt Nederlands project

Watertanks, zonnepanelen, landbouwgereedschap en irrigatiesystemen voor plantenkassen. Het is een kleine opsomming van door Nederland betaalde hulpprojecten in de Palestijnse Gebieden die de afgelopen jaren door het Israëlische leger - de IDF - werden vernield of in beslag genomen. Vorige maand sloopte de IDF drie door Nederland gefinancierde watersystemen in het dorpje Al-Markez, ten zuiden van Hebron. 

Den Haag protesteerde en vroeg Israël om een schadevergoeding, maar nu blijkt dat Jeruzalem weigert te betalen. ,,Israël acht de sloop gerechtvaardigd vanwege het ontbreken van vergunningen en omdat de systemen in een gebied waren aangelegd dat Israël heeft bestemd als militair oefenterrein,” schrijven minister Blok van Buitenlandse Zaken en Kaag van Ontwikkelingssamenwerking in antwoord op Kamervragen over de kwestie. Het is een flinke teleurstelling voor de regering van Rutte, die zichzelf graag ziet als een trouwe vriend van Israël en een constructieve partner voor de Palestijnen.

Nederland streeft naar een onafhankelijke Palestijnse staat op delen van de Westelijke Jordaanoever en geeft al jaren forse financiële steun aan ontwikkelingsprojecten voor de Palestijnse bevolking. Zo’n 60 procent van de Westelijke Jordaanoever valt volledig onder Israëlisch militair bestuur, ook het dorpje Al-Markez. Israël geeft in dit gebied nauwelijks bouwvergunningen ten behoeve van Palestijnen af. In 2015 werd slechts 1,8 procent van de aanvragen gehonoreerd. Voor veel hulpprojecten wordt geen bouwvergunning bij de Israëlische autoriteiten aangevraagd, vanwege de lage slagingskans en de lange bureaucratische procedures. Daarmee gokken donoren op de Israëlische bereidheid een oogje toe te knijpen. Maar steeds vaker grijpt Israël in.

De Israëlische weigering tot schadevergoeding aan Nederland voor de in mei gesloopte watersystemen is opmerkelijk. Het project wordt met Nederlandse subsidie uitgevoerd door de Israëlisch-Palestijnse ngo Comet-Me, die duurzame energie-en waterfaciliteiten installeert op afgelegen plekken op de Westelijke Jordaanoever. In juni vorig jaar werd een eveneens door Nederland betaald zonne-energieproject van Comet-Me in het dorpje Jubbet adh-Dhib vernield door Israëlische soldaten. Daarbij werd materiaal geconfisqueerd. De schade liep in de tienduizenden euro’s. 

Premier Rutte kaartte de kwestie na ophef in de Tweede Kamer persoonlijk aan in een telefoongesprek met de Israëlische premier Benjamin Netanyahu. Die interventie boekte resultaat. Israël bond in en in oktober 2017 werden de zonnepanelen teruggeplaatst. Maar de zaak van de gesloopte watertanks blijkt anders. ,,Het was een illegale constructie en als gevolg daarvan zal Israël de schade niet compenseren,” meldt een woordvoerder van het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken. ,,De zonnepanelen hebben we teruggebracht naar hun rechtmatige eigenaar, maar dat kan niet met een illegaal gebouw dat is gesloopt.”

Kamerlid Sadet Karabulut (SP), die Kamervragen over de kwestie had gesteld, reageert ontzet. ,,Dat Israël Palestijns gebied bezet is al heel erg. Maar dat ze een bevriend land dat daar probeert te helpen dwarsbomen is onacceptabel.” Karabulut wil dat het kabinet actie onderneemt door de Israëlische ambassadeur in Nederland te ontbieden. ,,Die schade moet worden vergoed. Dit kan niet zonder consequenties blijven.”

Ministers Blok en Kaag schrijven in hun antwoorden op de Kamervragen dat Nederland naar aanleiding van de zaak met de zonnepanelen meermaals en op diverse niveau’s heeft geprotesteerd bij Israël, maar dat dit niet heeft geleid tot een ander beleid. Ze zien de toekomst hierover somber in. ,,Het kabinet is bezorgd over een aangekondigde Israëlische beleidswijziging die in juni zal ingaan ... waarmee het Israëlische militaire bestuur op de Westelijke Jordaanoever sneller kan overgaan tot sloop van Palestijnse bezittingen,” aldus de bewindslieden.