Oud-piloot Julio Poch zit in een koffiezaak voorafgaand aan de openbare verhoren in de zaak van Poch tegen de staat. De oud-piloot daagt de ministeries van Justitie en Veiligheid en Buitenlandse Zaken voor de rechter. © ANP

Geheime nota openbaar: Minister gaf groen licht aan ‘truc’ om Poch aan te houden

Toenmalig minister Ernst Hirsch Ballin (CDA, Justitie) heeft weloverwogen ingestemd met de ‘truc’ die het mogelijk maakte om de Nederlands-Argentijnse piloot Julio Poch aan te kunnen houden in september 2009 op verdenking van betrokkenheid bij de ‘dodenvluchten’.

Tobias den Hartog 30-09-20, 11:28 Laatste update: 30-09-20, 13:47

Oud-justitieminister Ernst Hirsch Ballin arriveert bij de rechtbank voor de openbare verhoren in de zaak tegen Julio Poch tegen de staat. © ANP

Dat blijkt uit een nota die minister Ferd Grapperhaus (Justitie) openbaar heeft gemaakt. Inhoud van het document lekte al eerder uit via Nieuwsuur, maar op aandringen van de Tweede Kamer is het nu ook openbaar gemaakt. Op de nota zijn handgeschreven aantekeningen te lezen van Hirsch Ballin. Daaruit is op te maken dat hij beseft dat een ‘verwijt’ van ‘verkapte uitlevering op de loer ligt’.

Argentinië wilde Poch destijds arresteren op verdenking van misdaden tijden het bewind van de junta, maar zocht daarvoor een manier omdat Poch ook de Nederlandse nationaliteit heeft en Nederland geen onderdanen uitlevert aan Argentinië. Om hem te arresteren opperde het Nederlandse Openbaar Ministerie (OM) in 2008 de ‘truc’ om te wachten tot de Transavia-piloot in een land was dat hem zou uitleveren aan Argentinië. Uiteindelijk werd Poch in het Spaanse Valencia gearresteerd.

De voormalige piloot werd na acht jaar vast te hebben gezeten uiteindelijk eind 2017 vrijgesproken. Poch spande daarna een zaak tegen de Nederlandse Staat aan, om te achterhalen wat zijn rol was bij zijn arrestatie. Hij wil ook een schadevergoeding.

In die slepende kwestie lijkt hij nu sterker te staan. Hirsch Ballin onderkent dus in het document dat het ‘verwijt van verkapte uitlevering op de loer ligt’, maar dat hij toch het OM wilde ‘volgen’ bij het plan om vluchtgegevens te verstrekken aan Argentinië.

Politiek risico

Ambtenaren waarschuwden de minister overigens daarbij wel dat hij een ‘politiek risico’ zou lopen door in te stemmen met de truc. Hij gaf toch zijn zegen aan het plan, overduidelijk onder grote druk van de Argentijnen. Zo zou Nederland kunnen worden weggezet als een vrijhaven voor oorlogscriminelen. Drie weken later werd Poch opgepakt. Het speelde een rol dat Poch weldra met pensioen zou gaan. Eerder zei Hirsch Ballin dat hij geen keus zou hebben gehad, als zo’n verzoek wordt gedaan. Uit het nieuwe document blijkt toch dat het wel een afweging is geweest.

Het document dat nu openbaar is gemaakt is eerder overigens al aan de commissie-Machielse gegeven, die onderzoekt de kwestie van Poch en de rol van Nederland momenteel en rapporteert daarover in het ‘vierde kwartaal’ van dit jaar aan minister Grapperhaus en de Tweede Kamer.

Grapperhaus zei eerder dat hij tot een ‘regeling’ wilde komen met Poch, maar daar hebben hij noch zijn advocaten sindsdien iets van vernomen. Zij hebben hun zaak tegen de staat gewoon doorgezet. Zij vermoeden dat de minister het onderzoek van Machielse wil afwachten.

Koningshuis

Overigens is er nog een document dat minister Grapperhaus achter de hand houdt. Dat gaat om een verslag van de politie dat zou bewijzen dat de leden van het koningshuis in een vroeg stadium op de hoogte zijn gesteld van het politieonderzoek naar Poch. Het radioprogramma Bureau Buitenland en RTL Nieuws deden daar eerder verslag van.

In dat verslag van 31 januari 2008 van de liaison over een eerste dienstreis naar Argentinië, wordt melding gedaan van een gesprek met de Nederlandse ambassadeur in Argentinië. Deze gaf in het gesprek aan dat ‘hij de gevoeligheid van het onderzoek naar Poch erkent, maar dat het koningshuis er toch vrij makkelijk insteekt’. Namelijk: ‘Goed is goed, fout is fout’. De ambassadeur vertelde in het gesprek ook dat hij net een maand lang de koninklijke familie ‘op bezoek’ had gehad. Hieruit blijkt dat zij dus al eerder wisten van het onderzoek naar Poch dan tot nu toe bekend was. Dat is bovendien zeer ongewoon. Het is zeer ongebruikelijk dat het koningshuis wordt geïnformeerd over een strafrechtelijk onderzoek.

De commissie-Machielse heeft dit document overigens ook gekregen.

Eerder bleek dat Hirsch Ballin moest getuigen in de zaak Julio Poch. Bekijk hieronder een item hierover.