Suiker is boosdoener in westerse voeding: afkicken is moeilijk maar minderen is echt nodig

Zijdelings hadden we het al eens over suiker, zegt Janine Jansen, verwijzend naar hun verhaal over ‘arme en rijke koolhydraten’. Toen vertelden de zussen al dat arme, snelle koolhydraten in feite allemaal suikers zijn. ,,Welnu, gewone geraffineerde kristalsuiker, basisingrediënt van talloze bak- en andere producten, valt zonder meer in die categorie.”

,,Consumeer je meer dan een beetje suiker”, legt zij uit. ,,Dan stijgt je bloedsuikerspiegel heel snel. De alvleesklier maakt – bij niet-diabetici – insuline aan voor een adequate verwerking van de in glucose omgezette suikers, en hup, de bloedsuikerspiegel daalt in rap tempo. Dat snelle stijgen en dalen is slecht voor je lichaam. We meldden ook dit al eerder, het is een van dé pijlers van de mediterrane keuken: die is gebaseerd op complexere koolhydraten, waardoor zulke heftige schommelingen achterwege blijven. Essentieel voor een gezond bestaan, dus. De grootste boosdoener van de huidige westerse voeding is helaas suiker. Helaas, want de meeste mensen zijn er dol op.”

Nu zou zeker Annemieke Jansen als cardioloog eigenlijk moeten zeggen: u mag nooit meer dan 20 gram suiker per dag eten. ,,Dat zou beslist beter zijn, ja. Maar dat is voor de meeste gewone stervelingen niet vol te houden", weet de specialist uit ervaring. ,,Daarom luidt ons dringende advies: probeer te minderen. Dat is voor de meesten van ons wél haalbaar. Het went. Ook dat levert u behoorlijk wat gezondheidswinst op.”

Maar ja, dan is daar de voedselindustrie. ,,Aangezien suiker veel producten lekker maakt en de gemiddelde mens onderhand wel weet dat suiker ongezond is, verwerkt die industrie er vaak allerlei anders genaamde zoetstoffen in: sorbitol, maltitol, dextrose, rietsuiker, invertsuiker enzovoort. Het ergst van allemaal is de zinsnede: ‘Alleen gezoet met natuurlijke suikers’. Om u maar eens goed in verwarring te brengen”, aldus Janine Jansen.

,,Of suiker nu afkomstig is van fruit, honing, wat dan ook: het maakt niet uit!” voegt ze daaraan toe. ,,Natuurlijk bevatten alle fruitsoorten en honing ook prima elementen, zoals vitamines, mineralen en vezels, maar de suiker erin werkt hetzelfde in ons lichaam. Een grote medjouldadel bevat best wat vezels, maar ook bijna 25 gram suiker. We adviseren u ook om u te beperken tot twee stuks fruit per dag en niet een hele bak kersen of een kilo druiven te eten. In dat laatste geval krijgt u veel te veel suiker binnen. Fructose is namelijk ook suiker.”

Dan hebben we nog de lightproducten, bijna altijd gemaakt met al dan niet natuurlijke suikervervangers (polyolen). ,,Net als suikers geven die meer kans op herseninfarcten en op hart- en vaatziekten", aldus cardioloog Jansen. ,,En we weten niet wat de effecten op langere termijn zijn. Bij wat grotere hoeveelheden geeft het flink kans op darmkrampen. Daarbij komt: suikervervangers zijn een soort vrijbrief om enthousiast voor zoet te blijven gaan, en dan wen je alsnog niet aan een minder zoete smaak, terwijl wij dat wel ambiëren.”

Alweer een paar jaar geleden sloegen de zussen aan het bakken met minder suiker en plantaardige olie in plaats van dierlijke boter. ,,Dat viel niet mee. Maar als ervaringsdeskundigen kunnen we u inmiddels garanderen: het lukt bijna altijd, en je kunt er echt aan wennen. Wij vinden ons eigen gebak heel smakelijk, en onze jammetjes ook! Bevalt het niet meteen? Probeer het vaker, het is dus een kwestie van wennen.”

,,Dan nu het recept", vervolgt Janine Jansen. ,,Het deeg van de donkere berrycake is multifunctioneel. Dat kunt u vullen met van alles en nog wat. En we geven meteen voor de feestdagen ons recept voor amandelspijs waar uw tanden niet van afbreken. In plaats van spijs kunt u trouwens bijvoorbeeld ook custard en appel gebruiken. Of citrusvruchten. Daarnaast serveren we hier dokter Kiki’s (de familienaam van Annemieke) overheerlijke bramenjam, die ze elk jaar in grote hoeveelheden maakt.”

Berrycake

Ingrediënten voor het deeg:
bakolie
85 g bloem
50 g amandel- of hazelnootmeel
60 g bakolie
25 g suiker
1 ei

Voor de spijs:
75 g amandelmeel
30 g suiker
1 ei
scheutje amandelessence
scheut citroensap
rasp van een halve citroen

Voor erop:
300 g bramen
300 g bosbessen
2 el bramenjam
2 blaadjes gelatine

Bereiding
- Verhit de oven tot 200 graden Celsius.
- Meng de bloem, het amandelmeel, de olie, de suiker en het ei. Maak er een bal van en leg die een uur in de koelkast. Meng voor de spijs alle ingrediënten en laat ook daarvan in de koelkast de smaken op elkaar inwerken.
- U kunt het deeg mooi dun uitrollen tussen twee stukken huishoudfolie. Vet een taartvorm van een centimeter of 20 in met olie en leg het deeg erin met een mooi opstaand randje. Bedek het deeg met bakpapier en een nepvulling en bak het 15 minuten voor. Laat het deeg een beetje afkoelen, haal de nepvulling en het bakpapier uit de taart en verdeel de spijs over de bodem. Zet die terug in de oven en bak hem in nog een kwartier bruin.
- Laat de taart afkoelen. Verdeel er de bramen en bessen overheen. Nu maken we een zogeheten coulis (vruchtensaus). Doe de bramenjam in een koekenpannetje en verdun die met een paar eetlepels water. Normaal zouden wij de jam zeven voor een glad resultaat, maar dat ziet u nu toch niet, dus laat het maar zo. Week twee blaadjes gelatine 5 minuten in koud water, knijp ze uit en roer ze door de jam tot alles opgelost is. Laat het goedje een beetje opstijven in de koelkast en verdeel het over de taart. Gebruikt u ander fruit, zoals abrikozen of sinaasappels, neem dan abrikozenjam voor de coulis.

Dokter Kiki’s bramenjam (twee potten van 250 ml)

Ingrediënten
500 g bramen
75 g geleisuiker
1 zakje (à 25 g) geleipoeder

Bereiding
- Als u het net als wij heel romantisch vindt om uw bramen zelf te plukken, zet ze daarna dan even in water met wat zout, dan komt het eventuele ongedierte eruit.
- Zet de bramen op het vuur met aanhangend water en de geleisuiker, en laat het goed doorkoken. Voeg de geleisuiker en de geleipoeder toe.
- Steriliseer de potten (in de afwasmachine of zoals vroeger thuis met kokend water, wel daarna even op een natte doek zetten) en vul ze helemaal tot de rand.
- Draai het deksel erop en laat de pot afkoelen. Als u hem naderhand opent en er zit onverhoopt schimmel op de jam, gooi die dan onverwijld weg. Annemieke bewaart haar jam maandenlang, en dat gaat bijna altijd goed. 

Annemieke en Janine Jansen schreven Hart voor je lijf (2020), Mooi mediterraan (2020) en Hartstikke mediterraan (2018). Zij noemen zich pleitbezorgers van de mediterrane keuken: maaltijden met de goede vetten en koolhydraten en met minder zout en suiker. Meer heerlijk mediterrane gerechten van de zussen vind je hier.

Tips en inspiratie nodig voor in de keuken? Bekijk hieronder de video's van Koken & Eten: