De anti-aanbaklaag in koekenpannen bevatten vaak de giftige stoffen die bekend staan als PFAS. © Shutterstock

IKEA past claim koekenpan aan over giftige stof in anti-aanbaklaag

Koken & etenBeter voor de natuur, dat zou de koekenpan van IKEA zijn. Voor de anti-aanbaklaag wordt volgens het woonwarenhuis niet het zeer giftige PFOA gebruikt. Dat een andere zeer giftige stof wordt gebruikt, vermeldde Zweedse meubelgigant niet. Na vragen van deze site daarover past IKEA de claim wereldwijd aan.

Tijn Elferink 19-01-21, 11:00 Laatste update: 19-01-21, 14:11

De koekenpannen van IKEA zijn vrij van het giftige PFOA, dús goed voor de natuur. Dat de pannen wel een andere zeer giftige stof bevatten, stond niet vermeld op de site. Na vragen van deze site voor de rubriek Koken&Weten (de aflevering vind je vanavond om 19 uur op deze site) laat IKEA weten de claim wereldwijd aan te passen. Op de Nederlandse site is dit al gebeurd. Alleen de feitelijke constatering ‘Er is voor de anti-aanbaklaag op dit product geen PFOA (perfluoroctaanzuur) gebruikt’ is nu te vinden bij de beschrijving van de pan.

,,PFOA-vrij betekent niet PFAS-vrij”, zegt Majorie van Duursen, hoogleraar toxicologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. PFAS is de afkorting voor de term poly- en perfluoroalkylstoffen: een verzamelnaam voor vijfduizend stoffen die door de mens zijn gemaakt en extreem langzaam vergaan.

Coronavaccin

Deze giftige stoffen worden in verband gebracht met vruchtbaarheidsproblemen. Ook onderdrukken ze het immuunsysteem, waardoor bij kinderen vaccinaties minder goed werken. Er is voor zover bekend geen onderzoek gedaan naar de invloed van PFAS op het coronavaccin. Al is het volgens Van Duursen ‘niet ondenkbaar’ dat PFAS ervoor zorgen dat coronavaccins minder goed werken.

Fabrikanten gebruiken PFAS om regenjassen waterafstotend te maken. Ook de spray om textiel en schoenen waterafstotend te maken bevatten deze stoffen, net als in bakpapier, pizzadozen en de anti-aanbaklaag van bepaalde pannen. IKEA zegt op de website dat er bij de fabricage van zijn pannen ‘bijvoorbeeld geen PFOA’ wordt gebruikt. ‘Het is namelijk beter voor jou en voor de natuur om dit te vermijden’ luidde de tekst.

De informatie op de Nederlandstalig site is aangepast. © Beeld van de IKEA-site

De tekst die op de site stond. © Screenshot van de oude tekst op de site van IKEA.

Die claim is volgens Van Duursen niet terecht. De stof die wel wordt gebruikt is weliswaar toegestaan, maar eveneens zeer giftig. Het maken van deze stoffen - ook wel ‘forever chemicals’ genoemd, omdat ze zo langzaam afbreken - is volgens de toxicoloog extreem vervuilend. De schadelijke stoffen komen in het milieu terecht. ,,Ontlopen is gewoon niet mogelijk”, zegt Van Duursen ,,Ze zitten in drinkwater, zuivel, eieren, vis en vlees. En zelfs in fruit.” Als de stoffen in ons lichaam terechtkomen, kan het tot zes jaar duren voordat ze weer uit ons bloed en organen zijn verdwenen. ,,Wie een stukje zalm eet, zit al aan z’n wekelijkse taks.”

Ook Kamerlid Corrie van Brenk is kritisch. ,,We mogen het gevaar van PFAS niet onderschatten”, zegt Tweede Kamerlid Corrie van Brenk. ,,En zeker niet bagatelliseren, zoals IKEA lijkt te doen.” De 50PLUS-politica vindt de overheid ‘te laks in het bestrijden van PFAS’. ,,Ik vind dat de overheid producenten moet verplichten om met hoogwaardige alternatieven te komen voor al die attributen waar PFAS in zit.”

Het Zweedse woonwarenhuis benadrukt dat het gebruik van hun pannen veilig is. Deze claim klopt volgens Van Duursen. ,,Zolang de anti-aanbaklaag er niet afschilfert, valt de blootstelling door gebruik mee. Het is wel belangrijk om je koekenpannen regelmatig te controleren.” Van Duursen drukt consumenten op het hart geen nieuwe pannen met PFAS te kopen.

Liever de oven gebruiken? Deze tips van Tessa Couperus van PaTesserie helpen je verder: