Nudging heet het officieel, oftewel: duwtjes geven in de goede richting. Bij een nieuw experiment zijn drie trucs uitgeprobeerd met 350 proefpersonen. Het onderzoek van het Amsterdam UMC kwam tot stand met steun van de Hartstichting. Vijf weken lang kochten de deelnemers hun boodschappen eens per week via een voor het onderzoek gecreëerde online-supermarktomgeving. 

Terwijl de onderzoekers keken hoe vaak de deelnemers gezonde producten kochten, brachten zij veranderingen aan om de gezonde keuze voor de deelnemers te vergemakkelijken. Door de gezonde producten in het assortiment extra te laten opvallen bijvoorbeeld, door ze 25 procent goedkoper te maken, aan te geven welke gezonde producten bij andere klanten favoriet waren en door ongezonde producten iets duurder te maken.

Los van elkaar werkten de 'trucs’ ook, maar de combinatie van alle ingrepen bleek het best te werken. Die zorgde ervoor dat deelnemers meer gezonde producten kochten en de ongezonde producten links lieten liggen. De gevonden effecten waren hetzelfde voor mensen met een laag en hoog inkomensniveau.

De onderzoekster is blij met de uitkomst. ,,Het geeft aan dat de deelnemers wel degelijk kiezen voor gezonde boodschappen als deze extra opvallen en aantrekkelijker zijn geprijsd, dat is nog niet eerder zo aangetoond”, aldus Jody Hoenink, onderzoekster bij het Amsterdam UMC, via de telefoon.

De wetenschappers gaan in 2021 hetzelfde onderzoeken in fysieke supermarkten. De keuze is gevallen op acht supermarkten van Coop. De gekozen supermarkten staan in buurten waar veel mensen komen met een lager inkomensniveau, vanwege het grote gezondheidsverschil tussen mensen met een lager en hoger inkomensniveau.

Hoenink denkt dat het gedrag van deelnemers in de ‘offline’-supermarkten straks min of meer hetzelfde zal zijn. ,,Natuurlijk maakt de huidige omgeving het moeilijk om ongezond eten los te laten, zo’n 59 procent van het huidige supermarktassortiment bestaat uit producten die buiten de Schijf van Vijf vallen en dus ongezond zijn", zegt ze. ,,We zijn heel blij dat er al supermarkten zijn die gezonde producten extra aanprijzen en dat ze er ook voor openstaan door middel van ons onderzoek om de gezondere keuze makkelijker te maken.”

Ondanks de inspanningen blijft het volgens Hoenink erg belangrijk dat de Nederlandse overheid ook een steentje bijdraagt in het terugdringen van de ongezonde leefstijl en bijkomende gevolgen voor de gezondheid. ,,Ik ben van mening dat we zoveel mogelijk manieren tegelijk moeten invoeren om ervoor te zorgen dat mensen gezondere keuzes maken. Bijvoorbeeld door middel van belasting op frisdranken, maar ook door subsidies op groente en fruit.” Subsidies voor groente en fruit kunnen volgens de onderzoeker eenvoudig worden bekostigd door frisdrankbelasting in te voeren.

Of een dergelijke frisdrankbelasting, vergelijkbaar met het Engelse systeem, in Nederland wordt ingevoerd, is volgens de onderzoekster afwachten. ,,Steeds meer landen voeren een vergelijkbare frisdrankbelasting in, inmiddels al meer dan 40; hoe meer landen het systeem overnemen, des te urgenter het voor Nederland ook is. We zullen moeten afwachten.”

Bekijk hier de video's over Koken&Eten: