De invloed van voeding: ‘Veel ziekten kunnen voorkomen worden door gezonder te eten’

De Wereldgezondheidorganisatie (WHO) presenteerde onlangs het European Regional Obesity Report 2022, waarin gesproken wordt van een ‘obesitas-epidemie’. Het rapport is niet mals: overgewicht is een van de belangrijkste doodsoorzaken op dit moment, aangezien het kan leiden tot ziektes als diabetes type 2, hart- en vaatziekten en kanker.

In Europa heeft bijna 60 procent van de volwassenen overgewicht en dit percentage neemt nog steeds toe, ook in Nederland. ,,Voeding heeft veel invloed op je gezondheid. Zowel op een gunstige als op een ongunstige manier”, vertelt Ellen Kampman, hoogleraar Voeding en Ziekten aan Wageningen University & Research. ,,Ongezonde voeding kan leiden tot overgewicht en chronische ontstekingen, en daardoor tot allerlei ziektes. Maar liefst 90 procent van de diabetes type 2-diagnoses kan voorkomen worden door gezonder eten en meer beweging. Bij hart- en vaatziekten is dit 70 procent en bij darmkanker 50 procent.” Ook andere soorten kanker worden in verband gebracht met overgewicht en ongezonde voeding, zoals borst- en prostaatkanker.

Een groot probleem, zegt Kampman. De ziektes komen namelijk veel voor in ons land: een op de twee mensen krijgt diabetes type 2 of een hart- en vaatziekte, en een op de drie mensen krijgt kanker. ,,En de leeftijd waarop mensen het krijgen wordt ook steeds lager”, aldus de hoogleraar.

Wat moeten we vooral wél op het menu zetten? ,,Groenten, fruit en andere plantaardige voedingsmiddelen, zoals noten, peulvruchten en volkoren producten”, zegt Kampman. We eten veel te weinig vezels; gemiddeld slechts 20 gram per dag terwijl we zo’n 30 tot 40 gram nodig hebben, afhankelijk van of je man of vrouw bent. Een lage vezelinname kan het risico op hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en kanker verhogen.

,,Het gaat vooral om het grote geheel. We kunnen niet over één specifiek voedingsmiddel zeggen dat het ziektes voorkomt of juist veroorzaakt”, legt Kampman uit. ,,Wel kun je beter minderen met rood vlees, tot een maximum van 500 gram per week. Daarvan weten we dat het de darmwand irriteert en daardoor tot darmkanker kan leiden. Ook verhoogt de consumptie van veel rood vlees het risico op diabetes.”

,,Het gaat daarnaast ook vaak om een combinatie van ongezond en een tevéél aan eten. Te weinig goede voedingsstoffen zoals vitaminen, mineralen, eiwitten en vezels, en juist te veel calorieën.” De hoogleraar adviseert om volgens de Schijf van Vijf te eten. ,,De Schijf is gebaseerd op de richtlijnen Gezonde Voeding, die zijn gebaseerd op wetenschappelijke literatuur.”

Veel mensen weten wel dat ze meer groenten en fruit moet eten, en minder snacks, maar het vervolgens ook echt doen is volgens Kampman vaak het grootste struikelblok. Dat herkent diëtist Berdien van Wezel van Gezond Leven Diëtisten. ,,Het is heel moeilijk om gewoontes, die je vaak al in je jeugd hebt aangeleerd, zomaar te veranderen”, legt zij uit. 

,,Voorbereiding is belangrijk: maak een weekschema en haal vervolgens alles in huis voor die week. Om in de actiemodus te blijven kan het helpen om je voeding bij te houden in een dagboekje of app. En stel uitdagende, maar kleine doelen”, is haar advies. Zeg niet: ‘Ik ga vanaf nu alleen maar gezond eten’, maar stel een doel als: ‘Ik ga elke dag een stuk groente bij de lunch eten’ of: ‘Ik ga elke dag een stuk fruit tijdens het ontbijt eten’. Deze kleine doelen kunnen uiteindelijk nieuwe gewoontes worden, met een gezonder eetpatroon als resultaat.

Hoeveel groente en fruit moet een kind eten? De experts van Ouders van Nu leggen het je uit.

Bekijk hier onze video’s over Koken & Eten: