Waarom het soms beter is om niét aan goede voornemens te doen

,,Je hebt een halve guilt trip als je iedereen op Instagram met goede voornemens ziet en zelf niks doet”, zegt Johnny Buivenga. Volgens de gedragspsycholoog en sportcoach hebben veel mensen het gevoel dat ze ook moeten. ,,De vraag of je die gezonde voornemens ook wíl, is belangrijker dan die wellicht lijkt.”

Het jaar is alweer bijna twee weken oud en de eerste voornemens zijn al gesneuveld. Zelfs de auto laten staan en vaker wandelen of fietsen blijkt lastig vol te houden. ,,Je wil het en je hebt een voornemen, toch doe je het na een tijdje niet meer. Omdat het brein consistent wil zijn, zorgt dit voor spanning. Het gevolg kan zijn dat je je gedrag aanpast en je je wel aan je goede voornemens houdt. Wat vaker gebeurt, is dat we smoesjes gaan verzinnen: zie je wel, ik kan het niet. Of: ik ben te druk waardoor ik het niet kan.”

Daar schuilt een gevaar, zegt de psycholoog. ,,Een slechte poging kan voor de volgende keer de deur dichtgooien. Natuurlijk, sporten kan écht niks voor je zijn. Toch is het waarschijnlijker dat je de deur te snel dichtgooit.” Het gebeurt vaak bij mensen die willen afvallen. ,,Het lukt me niet, ik ben een Bourgondiër. Terwijl ze prima kunnen afvallen, als ze het maar góéd doen.”

Vergeet diëten, zegt Daan Remarque daarom. De gedragspsycholoog publiceerde onlangs het boek Het Jojo Effect. ,,Alle diëten zijn gebaseerd op hetzelfde principe: een drastische reductie van calorieën.” Dat werkt, maar zodra je ermee stopt, vliegen de kilo’s er weer aan. Schrijvers van dieetboeken weten dat en daarom noemt Remarque dieetboeken schrijven een ‘vrij cynisch verdienmodel’.

Het positieve is volgens Remarque: het ligt niet aan jou, maar aan de methode. ,,Het beest waarmee je vecht zijn gewoontes.” Dat geldt voor fitter worden, afvallen, Dry January. En gewoontes doorbreek je volgens beide gedragswetenschappers met een plan.

Stap 1: stel een goed doel. Geen alcohol drinken, een marathon lopen en 20 kilo afvallen zijn prestatiedoelen. Leerdoelen werken beter, zoals: ik wil leren om minder tussen maaltijden door te eten. ,,Kijk niet naar het scorebord, maar naar de bal”, zegt Remarque. ,,Focus dus op je gedrag, dan volgt de score vanzelf.”

Stap 2: maak een strategie. ,,Dan ga je kijken met welke gedragingen je aan je ambitie kunt voldoen”, zegt Remarque. Door tijdens de maaltijden voldoende te eten, verminder je de tussendoortrek. Wat het makkelijker maakt om niet tussendoor te eten; het gewenste nieuwe gedrag. Hou het klein, zegt Remarque. ,,Begin met een dag per week geen tussendoortjes. In de sportschool pak je ook niet meteen de zwaarste halter.”

Stap 3: doe een realitycheck. Om je doel te realiseren, moet je volgens Buivenga soms iets opgeven. ,,Anderen kijken Netflix met een zak chips en een biertje en jij gaat hardlopen. De vraag is dan of je hardlopen belangrijker vindt.” Is je antwoord geen overduidelijke ‘ja’? Of wil je überhaupt geen plan maken? Dat kan, zegt Buivenga. ,,Dan is het beter om er niet aan te beginnen en een mogelijke teleurstelling en faalervaring te voorkomen.”

Want wat doe je als je haast hebt? En als het regent? Pak je ondanks je voornemen toch de auto? Een terugval hoort erbij, zegt Remarque. ,,Bereid je gewenste gedrag goed voor met goede fietskleding.” Of parkeer je auto verder van huis, zegt Buivenga. ,,Wat ook kan helpen om je te herinneren aan je voornemen: leg je fietssleutels op de plek waar anders je autosleutels liggen.”