Ga je over iemands grenzen? ‘Dan heb je waarschijnlijk alleen oog voor je eigen seksuele honger’

De termen seksueel misbruik en seksueel grensoverschrijdend gedrag worden vaak door elkaar gebruikt. Volgens het Openbaar Ministerie is er sprake van seksueel grensoverschrijdend gedrag als er een vorm van ongelijkwaardigheid aanwezig is. Het is als het ware een koepelterm waar alle vormen van ongewenste seksueel getinte gedragingen onder vallen.

,,Dat is het geval, zodra je de over de grenzen van een ander gaat”, zegt Sabine Meulenbeld, trainer en therapeut op het gebied van seksualiteit. ,,Meestal omdat je teveel oog hebt voor je eigen seksuele honger en te weinig voor het welzijn en de integriteit van de ander, die daar niet op zit te wachten.”

Wat valt onder seksueel grensoverschrijdend gedrag? 
Het gaat niet alleen om ongewenste aanrakingen en het zonder af te stemmen iemands lijf binnen dringen, ook dingen roepen als ‘je maakt me zo geil’, iemand online lastig vallen door het sturen van seksueel getinte appjes of dickpics worden gekwalificeerd als seksueel overschrijdend handelen.

,,Afstemmen met de ander of wat jullie aan het doen zijn ook gewenst is, is een goede manier om niet over andermans grenzen te gaan”, zegt Meulenbeld. Dat kun je volgens haar voorkomen door vragen te blijven stellen. ,,Want niemand kan gedachten lezen. En weet dat wie a zegt, niet automatisch b hoeft te zeggen.”

Hoe zit het met seksueel misbruik?
Van seksueel misbruik is sprake als iemand duidelijk misbruik maakt van zijn of haar machtspositie, verschil in leeftijd of hoge financiële positie. De scheve machtsverhouding in het geval van grensoverschrijdend handelen is voornamelijk impliciet. ,,Denk aan Jeroen Rietbergen als bandleider en zijn verhouding tot de deelnemers aan het programma.” Hij had weliswaar niet de macht om direct invloed uit te oefenen op het verloop van het programma, maar als onderdeel van de bekende familie De Mol had hij deze machtspositie wel degelijk, zeker bij jonge vrouwen die het willen maken in de muziekindustrie.

Waar kunnen slachtoffers terecht?
Volgens Meulenbeld is het nog veel te onduidelijk waar slachtoffers van ongewenste seksuele handelingen terecht kunnen met hun verhaal. ,,Juist omdat slachtoffers zichzelf de schuld geven, duurt het jaren voor zij naar buiten durven treden. Maar de informatie over waar zij terecht kunnen, zou al ver voordat er überhaupt iets heeft plaatsgevonden beschikbaar moeten zijn. Op school, op de sportclub en op het werk.”

Op dit moment is er gespecialiseerde hulpverlening beschikbaar bij het Centrum voor Seksueel Geweld (CSG) en Pretty Woman voor hulp bij relaties, seksualiteit en dwang. Verder vertelt Meulenbeld over de report-app voor bedrijven. Deze app werkt als een soort dagboek, waarin je je gedachten kwijt kunt, maar waar je als dat nodig is ook bewijs kunt verzamelen. ,,Jij blijft zelf de controle houden en beslist wat ermee gedaan wordt. Het is voor een slachtoffer belangrijk om zelf aan het stuur te blijven.”

Naast het belang van hulp voor slachtoffers, zou ook hulp aan plegers belangrijker moeten worden, vindt Meulenbeld. ,,Zij hebben goede informatie nodig, het feit dat zij over andermans seksuele grenzen heen gaan getuigt niet van een gezonde seksualiteit”, zegt ze.

,,Stel je zit nu thuis op de bank en denkt: ‘ik ben ook weleens over iemands grenzen gegaan’, dan zul je niet snel hulp zoeken als je ziet hoe iedereen een mening heeft naar aanleiding van de uitzending van Boos. Daarom zou niet alleen plegerhulp, maar ook preventie belangrijker moeten worden.”

Voor slachtoffers is het van het grootste belang om te weten dat het nooit hun eigen schuld is. ,,Probeer hulp te zoeken en het niet geheim te houden. En ook niet onbelangrijk: vergelijk jezelf niet met anderen. Want er zijn duizenden scenario’s waarin dingen net iets anders zijn gegaan dan bij jou”, legt Meulenbeld uit. ,,Doe je dat wel, dan ga je aan jezelf twijfelen en denken: het is vast niet erg genoeg.”

Hoewel het taboe op wanneer sprake is van seksueel grensoverschrijdend gedrag lijkt te verdwijnen, hebben we nog een lange weg te gaan, zo liet ook de aflevering van Boos zien, waarin een van de slachtoffers moeite heeft met het begrip verkrachting. ,,Het vertelt ons dat we ons beeld van wat verkrachting is moeten bijstellen. Het is niet alleen die enge man die je van je fiets trekt.” De coach verwijst daarom tot slot naar een tweet die volgens haar de vinger op de zere plek legt: ‘Slachtoffers en daders willen het geen verkrachting noemen. Slachtoffers niet omdat ze zichzelf de schuld geven en daders niet omdat ze zichzelf niet de schuld geven.’

Bekijk onze nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: