Vandaag komt de Gezondheidsraad met het advies om álle vrouwen die in aanmerking komen voor het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker direct een zelftest toe te sturen. Dit is volgens de raad een ‘gelijkwaardig alternatief’ naast een uitstrijkje door de huisarts. Woordvoerder van de Gezondheidsraad: ,,Je kunt op hpv net zo goed testen met materiaal dat een vrouw zelf afneemt als met een uitstrijkje bij de huisarts.’’

Jaarlijks krijgen ongeveer achthonderd vrouwen in Nederland baarmoederhalskanker, van wie er tweehonderd sterven. Deze site onthulde eerder dat er jaarlijks in Nederland honderd vrouwen overlijden, doordat zij de oproep voor het uitstrijkje negeren. De deelname aan het bevolkingsonderzoek is laag en dalende: van 65 procent in 2015 naar 56 procent afgelopen jaar. 

De raad verwacht dat het opsturen van een zelftest de drempel om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek ‘aanzienlijk verlaagt’. Programmacoördinator van het bevolkingsonderzoek Sandra van Dijk van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM): ,,We horen best vaak dat mensen zeggen: ik wil wel meedoen, maar het kwam er niet van. Dat is natuurlijk zonde.’’

Alle vrouwen van 30, 35, 40, 50 en 60 jaar krijgen een uitnodiging voor deelname aan het bevolkingsonderzoek. Sinds 2017 worden vrouwen in de uitnodiging gewezen op de mogelijkheid om een zelfafnameset aan te vragen als ze een uitstrijkje door de huisarts vervelend vinden en daarom niet mee willen doen. Met die zelftest kunnen vrouwen thuis wat slijm afnemen uit hun vagina en opsturen naar het laboratorium. Daar wordt het slijm getest op het humaan papillomavirus (hpv).

Dit virus kan naast baarmoederhalskanker ook genitale wratten, kanker aan de penis, anus, mond en keel veroorzaken. Omdat baarmoederhalskanker zich heel langzaam ontwikkelt – dat duurt meestal minimaal vijftien jaar – is onderzoek om de vijf à tien jaar heel effectief. Staatssecretaris Blokhuis gaat het advies bestuderen en komt binnen drie maanden met een inhoudelijke reactie. 

Bij de zelftest wordt nagegaan of de vrouw een hoog risico heeft op het ontwikkelen van baarmoederhalskanker. ,,Als een vrouw een positieve uitslag heeft op de hoog risico hpv-test, dan is het alsnog nodig om een uitstrijkje te laten maken’’, licht de woordvoerder van de Gezondheidsraad toe. Dit komt doordat met de zelfafnameset niet wordt getest of de vrouwen afwijkende cellen in hun baarmoederhals hebben. Bij een negatieve uitslag is geen uitstrijkje meer nodig.