Waarom eten we bij een geboorte eigenlijk beschuit met muisjes?
Gefeliciteerd, de baby is geboren! Door corona is kraambezoek nogal ingewikkeld, maar normaal gesproken staan er al snel familie, vrienden, buren en kennissen op de stoep. Volgens oud-Nederlands gebruik krijgen gasten beschuit met roze of blauwe muisjes. Waarom is dat eigenlijk en waar komt die traditie vandaan?
Delen per e-mail
Het is een bijzonder historisch en typisch Nederlands gebruik, zegt expert in Nederlandse tradities Ineke Strouken. De kale anijszaadjes werden aan het einde van de middeleeuwen al gegeven aan kraamvrouwen. Anijs helpt namelijk bij het opwekken van de moedermelk. ,,Zeker in die tijd was voldoende moedermelk belangrijk. Alternatieven waren er namelijk nog nauwelijks. Koemelk is te zwaar voor de baby. Als de melk niet op gang kwam, moest er een andere vrouw worden gezocht om het kind bij aan te leggen.’’
Vanaf de achttiende eeuw werd anijszaad niet meer alleen door de moeder gegeten, maar veranderde het in een traktatie voor het kraambezoek. ,,De volwassenen kregen anijslikeur – kraamanijs genoemd – gemaakt van anijszaadjes en voor de kinderen waren er versuikerde anijszaadjes’’, zegt Strouken. Die versuikerde zaadjes zaten in een glazen flesje met een smalle hals. ,,Dat symboliseerde de baarmoeder. De zaadjes waren kostbaar, dus kinderen mochten maar een paar zaadjes uit het flesje frotten.’’
Nicole verbood kraamvisite de eerste twee weken na haar bevalling. Lees haar verhaal bij Kek Mama.
Beschuitje
Weer een eeuw later werden de versuikerde zaadjes geserveerd op een beschuitje. En in de tweede helft van de negentiende eeuw kregen de anijszaadjes kleur. ,,Roze voor meisjes en dan nog wit voor jongens’’, zegt Strouken. Af en toe werd daar een uitzondering op gemaakt. In 1938 toen prinses Beatrix werd geboren, werden bijvoorbeeld oranje muisjes geserveerd.
,,De blauwe muisjes ontstonden uiteindelijk pas rond de jaren ’90 van de vorige eeuw.’’ Roze was dus al langer de kleur voor meisjes. ,,Een logische keuze, want vrouwen moesten in die tijd zacht, lief en aaibaar zijn’’, zegt Strouken. Lichtblauw was ook een ‘meisjeskleur’, maar dat veranderde. ,,Blauw staat symbool voor bescherming en omdat jongens vroeger meer waard werden gevonden dan meisjes, werd blauw de kleur voor babyjongens en kregen zij blauwe muisjes.’’ De versuikerde zaadjes noemen we overigens muisjes omdat ze daar, met het kleine staartje, op lijken. ,,En de muis is een vruchtbaarheidssymbool, omdat het dier zich zo snel voortplant.’’
Een kraamkloppertje op de deur betekende dat schuldeisers, deurwaarders, maar ook inbrekers en ander gespuis het huis niet mochten betreden
Geboortekaartjes en kraamkloppertjes
Nog een typisch Nederlands gebruik voor na de geboorte is het versturen van geboortekaartjes. Dat doen we al sinds circa 1878. ,,Toen kwamen de posterijen op en begonnen we elkaar ook na de geboorte een kaartje te sturen’’, vertelt Strouken.
Een gebruik dat we nu niet meer kennen is het ‘kraamkloppertje’. Na de geboorte van een kind hing, veertig dagen lang, een kanten lapje om de deurklopper van het kraamgezin. ,,Dat betekende dat schuldeisers, deurwaarders, maar ook inbrekers en ander gespuis dit huis niet mochten betreden. Het gezin moest met rust gelaten worden om aan de komst van het nieuwe familielid te wennen.’’ Wat we wél nog steeds doen is het aankondigen van een geboorte met een ooievaar die tegen het raam vliegt. ,,Of bij ons in Brabant zie je veel geboorteborden. Dat zou je kunnen zien als een moderne versie van het kraamkloppertje’’, zegt Strouken.
Kraambezoek zelf is trouwens ook een eeuwenoude traditie. ,,In Nederland leefden we in gemeenschappen en buurten. Als er een kind werd geboren, was de hele gemeenschap daarbij betrokken en was er veel bezoek.’’ In plaats van pluche beesten, rompertjes of babyspeelgoed, namen de buren eieren, bouillon of roodvlees mee. ,,Zodat de moeder aan kon sterken na de bevalling.’’
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
PREMIUM
Het leek er even op dat vaders vaker de zorg voor kinderen op zich namen, maar niets blijkt minder waar
De coronacrisis leek een kans voor emancipatie in Nederland. Tijdens de eerste maanden van de crisis leek het erop dat vaders vaker de zorg voor de kinderen op zich namen. Maar hoe langer de crisis voortduurt, hoe minder vaak vaders nog extra zorgtaken op zich nemen. Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit Utrecht in samenwerking met de Universiteit van Amsterdam en de Radboud Universiteit. -
PREMIUM
De ene leraar wordt gek van deze nieuwe rage, de ander gebruikt het als leermiddel
Ze zijn in bijna elke basisschoolklas wel te vinden: pop its. Veel leerkrachten worden gek van het speeltje, want elk ingedrukt bolletje maakt geluid. Toch zijn er ook leraren die de pop its juist gebruiken tijdens de lessen. -
VIDEO
Veertig procent van onderzochte kinderbedjes onveilig, NVWA verbiedt van acht de verkoop
Veertig procent van de kinderbedjes voldoet niet aan de veiligheidsnormen en heeft één of meerdere tekortkomingen. Dat blijkt uit een test van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) van 20 kinderbedjes, bij acht daarvan werden veiligheidsrisico’s geconstateerd. De NVWA heeft van deze acht bedjes de verkoop verboden. -
PREMIUM
Rolverdeling thuis: ‘Mijn vrouw werkt razendsnel de hele wasmand weg’
Moeders dragen nog steeds de meeste zorg voor de kinderen, zo blijkt uit onderzoek. Wordt het niet eens tijd om daar echt verandering in te brengen? En hoe hangt de vlag er bij waar het gaat over de zorg voor kinderen en de verdeling van de huishoudelijke taken? „Ik heb twee linkerhanden, mijn vrouw klust!” -
Bakerpraatjes
Kun je met baking soda het geslacht van de baby voorspellen?
Iedere zwangerschap kost een tand, je wordt niet zwanger als je borstvoeding geeft en wanneer je last hebt van pukkels, dan krijg je een meisje. Er doen tal van bakerpraatjes de ronde. Fictie? Of zit er toch een kern van waarheid in? Vandaag: kan baking soda het geslacht voorspellen?
-
PREMIUM
Tips voor meer balans in je gezin: ‘Je hersenen hebben rust nodig om goede keuzes te maken’
Om het thuis een beetje op orde te houden, moet je in de eerste plaats zelf in evenwicht zijn, stelt auteur Lili Genee Pirayesh (48). Met psychologen en therapeuten stelde zij een Schijf van mijn Lijf samen, met vijf onderdelen om aan te sleutelen. -
PREMIUM
‘Wees blij dát je nog op bezoek mag. Wij kunnen niet eens ons nieuwe kleinkind gaan opzoeken’
Bloemen van je grote liefde in Algerije, kusjes op de iPad voor opa en oma in Zuid-Afrika en digitaal meekijken met je dochter en haar gezin in Engeland. Het is beter dan niets, maar toch missen sommige mensen al een jaar lang geliefden in het buitenland. -
Spijt van kinderen? ‘Ja, elke ochtend om 5 uur’
In de podcast De Veertigers vertellen presentatrice Wytske Kenemans (41), programmamaker Jet Sol (49), presentator Manuel Vanderbos (44) en radiomaker Sander de Heer (45) over hoe het is om eindelijk volwassen te zijn en met ‘u’ te worden aangesproken. Dat doen ze in eerlijke gesprekken over trots, twijfel, blunders, angsten en ontwikkeling. Vandaag: opvoeden en loslaten.