Waarom de pedagogische tik al jaren strafbaar is

Een corrigerende tik (ofwel pedagogische tik) is in geen enkele situatie oké, volgens Maaike Brunekreef van Huiselijk Geweld & Kindermishandeling in het Isala Ziekenhuis. ,,Een tik geven komt meestal voort uit een emotie, zoals boosheid of frustratie, of vermoeidheid en andere stressfactoren. Maar zelfs als je het ‘gecontroleerd’ doet, is het niet acceptabel. Als je eenmaal begint met fysieke straffen geven, is de kans groter dat het vaker gebeurt, en is de stap naar andere vormen van kindermishandeling kleiner’’.

Ook al zie je het misschien niet gelijk aan kinderen, corrigerende tikken ontvangen kan echt onder de huid gaan zitten en een leven lang bijblijven. Brunekreef zegt dat een kind onveiligheid en onvoorspelbaarheid voelt vanuit hun ouders op het moment van een tik. Daarnaast kan het hun gevoel van waardigheid aantasten, wat ook negatieve gevolgen heeft voor de mentale gezondheid op de lange termijn.

,,Als een kind opgroeit met veel fysieke straffen is de kans later groter op psychische én lichamelijke ziektes. De kans op verslavingen en risicovol gedrag wordt er ook groter door. De schade kun je niet meer ongedaan maken als je eenmaal begint met tikken geven, en dit blijft een trauma voor een kind, hoewel niet meteen zichtbaar’’, aldus Brunekreef. ,,Het hoeft echter niet te betekenen dat je kind later ook zijn kinderen zal mishandelen’’.

Orthopedagoog Riemke Groeneveld voegt toe dat kinderen wel een voorbeeldfunctie nemen aan hun ouders. ,,Je kind leert dat het een conflict kan oplossen met geweld, en leert zo dus niet op een andere manier om te gaan met gevoelens van onmacht. Een kind wordt gepolijst door de opvoeding en leert door de ouders hoe het zich moet gedragen. Daarnaast activeert het krijgen van een tik het stresssysteem van een kind, en voelt het zich onveilig. Dat is niet wenselijk voor een veilig hechtingsproces.’’

Sinds 2007 is het geven van de pedagogische tik in Nederland strafbaar. De afgelopen twee decennia is er een internationale verschuiving geweest in hoe fysieke straffen bij kinderen worden gezien. Doordat steeds meer onderzoeken de negatieve gevolgen van tikken hebben aangetoond, hebben nu alle landen in de EU - behalve Italië, Tsjechië en België - de corrigerende tik bij wet verboden. ,,Dat is positief: door zo’n wet is het voor hulpverleners ook makkelijker om kinderen te beschermen tegen een gewelddadige opvoeding’’, zegt kinderpsycholoog Marilene de Zeeuw.

Brunekreef zegt dat naast het afkeuren van de tik, het net zo belangrijk is ouders op weg te helpen om op een juiste manier op hun kind te reageren. ,,Opvoeden is moeilijk en het is normaal dat je soms uit je slof schiet. Frustratie en vermoeidheid spelen een rol, en een tik geven is vaak niet bewust maar uit onmacht of onvermogen. Maar begin met erkennen dat een gewelddadige reactie simpelweg niet acceptabel is. Stop even nu het nog kan, tel tot tien en geef jezelf een time-out’’, aldus Brunekreef.

,,Stoppen, nadenken en dan pas doen, zo deel je geen tik uit‘’, zegt Groeneveld. ,,Dat je nadenkt voordat je iets doet, is immers ook wat je je kind wilt bijleren, en daar zal hij een voorbeeld aan nemen. Ga bij jezelf na hoe het kan dat de woede het op dat moment van je wijze brein overneemt. Want je wijze, kalme brein is juist wat je kind van je nodig heeft als het een grens overschrijdt. Dat zachte ouderschap is véél moeilijker dan een tik geven, maar uiteindelijk is het de moeite waard. Wees niet bang hiervoor hulp in te schakelen van bijvoorbeeld een opvoedcoach’’.

Want van een niet-gewelddadige maar duidelijke reactie kan je kind écht iets leren. ,,Tikken geven werkt op de korte termijn misschien, maar je wilt je kind zo optimaal mogelijk leren dat iets niet mag, zonder angst. Haal je kind uit de situatie, en wanneer hij is gekalmeerd leg je uit wat je hem wilt bijbrengen. Leer hem nadenken over de gevolgen van zijn acties. Daar leert een kind meer van dan van afstraffen’’, sluit De Zeeuw af.