Stress op het kinderdagverblijf: ‘Je baby het eerste jaar thuis laten blijven is het beste’

In Nederland maken momenteel ongeveer 353.000 gezinnen gebruik van opvang in kinderdagverblijven voor 0- tot 4-jarige kinderen. De kwaliteit van de kinderopvang is veelvuldig onderzocht en de algemene kwaliteit van de Nederlandse kinderopvang is gemiddeld tot goed, weet Sanne de Vet.

Ze was promovenda bij de programmagroep Opvoeding & Ontwikkeling van de Universiteit Leiden, en deed onderzoek naar stress bij jonge kinderen – met speciale aandacht voor baby’s en hun ouders tijdens de start op het kinderdagverblijf. De Vet werkt inmiddels als onderzoeker bij kinderopvangorganisatie Partou.

,,We concludeerden dat jonge baby’s pas weer helemaal tot rust kwamen als ze thuis waren - dus als het een optie is en ouders willen het, is het eerste jaar thuisblijven inderdaad de manier om stress te verminderen. Maar de kwaliteit van de kinderopvang in Nederland is goed; dat moeten we niet vergeten. En met onze huidige verlofregeling is het vaak helemaal geen optie om een kindje het eerste jaar thuis te houden en niet te werken.”

,,De insteek van elk kinderdagverblijf is natuurlijk dat het een fijne plek is voor iedereen. Heel jonge baby’s zijn nog voornamelijk bezig met het opbouwen van een band met hun ouders of verzorgers. Dat kan ook met de pedagogisch medewerker, maar dan moet die wel de tijd hebben en vast op de groep staan.

Er zijn wel verschillen tussen kinderdagverblijven: op de ene locatie worden baby’s veel gestimuleerd in hun ontwikkeling en op andere locaties gebeurt dit minder en liggen baby’s veel rond te kijken.”

,,We onderzochten de mate van stress door het cortisol te meten in hun speeksel. We vonden geen chronische, extreme stress; daarbij moet je denken aan heel extreme omstandigheden en dat is een kinderdagverblijf niet. Extreme stress kan leiden tot trauma en dat uit zich in gedrag, psychische klachten, het heeft effect op verschillende hersengebieden. D

aar gaat deze studie niet over, en dat hebben we niet gevonden. Stress hoort bij het leven, ons lichaam heeft het ook nodig. Toch denken we aan kleine interventies die stress bij heel jonge baby’s op het dagverblijf kunnen verminderen. Stress wil je in het begin van het leven het liefst zo laag mogelijk houden.”

,,Het begint met een kinderdagverblijf kiezen waarbij je je goed voelt, en niet de eerste de beste om de hoek. Misschien is dat nu met deze krapte een luxe, maar hopelijk normaliseert die situatie snel. We hebben gekeken naar het wenproces, en hoe ouders dat beleven.

Ook zij ervaren stress in de beginperiode; ze zien er tegenop, komen net uit hun verlof, hebben in hun achterhoofd dat hun kindje er niet zo veel aan heeft dat eerste jaar. Als ouders stress ervaren, heeft dat ook weerslag op hun kinderen, en andersom. Als ouders gestrest zijn, zijn ze soms minder afgestemd op hun kind, en minder sensitief.”

,,Het zou goed zijn als pedagogisch medewerkers hier aandacht voor hebben, en baby’s wat vaker kortere momenten te laten wennen en extra op kinderen te letten tijdens mogelijk stressvolle momenten gedurende de dag op het kinderdagverblijf. Het zijn vaak twee gescheiden werelden, maar je hebt allebei de zorg om het kindje, en overleggen is geen slecht idee.”

,,Geef aan bij het kinderdagverblijf waar je tegenop ziet. Deel de troosttechnieken en routines die je zelf als ouder gebruikt en hebt. Vraag of je er nog een tijdje bij mag zitten op de groep, al vinden medewerkers dat niet altijd handig. Dat hoeft niet prominent in het midden, maar ga even met je kind in een hoekje zitten.

Vraag of je mag bellen, of zij jou willen bellen, en maak afspraken over updates via de ouderapp. Sommige kinderdagverblijven laten moeders borstvoeding geven op de groep, vraag daar ook naar als je dat graag wil.

,,Als je stress zo veel mogelijk wil vermijden is dat voor het eerste jaar inderdaad een optie. Maar wat als de gastouder ziek is, of toch geen stabiele optie blijkt te zijn? We weten uit de wetenschap dat één vorm van opvang kiezen het beste is; ga dus niet voor de ene dag oma, dan weer een oma, een gastouder, en een dagje naar de buurvrouw.”

,,Niet direct! Wat zij met de kennis doen is aan hen. We zien dat Nederland in vergelijking met omringende landen achterblijft in een ruime verlofregeling. In veel landen is het eerste jaar thuisblijven al langer de norm, waar we hier in Nederland kinderen vaak noodgedwongen met drie maanden al naar een kinderdagverblijf brengen. Het zou mooi zijn als ouders meer keus hadden.”