Knuffel je kind, want het is van levensbelang

Vandaag is het Wereld Knuffeldag, de dag waarop extra knuffelen (dit jaar weer alleen met gezinsleden natuurlijk) wordt aangemoedigd. Doe het, want knuffelen is belangrijk. Vooral voor jonge kinderen.

Dat laat een beroemd onderzoek uit de jaren 90 goed zien, onder leiding van Harvard-neuroloog Charles Nelson. In 1990 werd een groep Roemeense weeskinderen geadopteerd door gezinnen uit Engeland. Deze kinderen hadden in hun thuisland voldoende eten gekregen, maar verder geen aandacht, laat staan liefde of knuffels.

Op jongvolwassen leeftijd werden ze vergeleken met een groep Engelse kinderen van dezelfde leeftijd die wel opgegroeid waren in liefdevolle gezinnen. Wat bleek? Hersenscans lieten zien dat het totale hersenvolume van de weeskinderen 8 procent lager was dan dat van de controlegroep. Ook bleek het gemiddelde IQ significant lager en kwamen AD(H)D en depressieve klachten vaker voor bij de kinderen uit Roemenië.

Merian Bouwmeester, orthopedagoog en adviseur bij het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ), zegt dat dit aantoont dat kinderen genoeg aandacht en warmte moeten krijgen tijdens het opgroeien. Het is zelfs een van de basisbehoeften. ,,Dat laat een ander onderzoek van de Amerikaanse psycholoog Harry Harlow ook mooi zien. Babyaapjes kregen van onderzoekers twee nepmoeders, een met een zacht vachtje maar zonder melk en een met melk maar zonder vachtje. De aapjes verkozen de zachte nepmoeder boven voedsel.”

Huidcontact is dus een primaire levensbehoefte. En wat voor babyaapjes geldt, geldt ook voor onze eigen baby’s, zegt Bouwmeester. ,,Huidcontact is goed voor de gezondheid van kinderen, het verlaagt de bloeddruk en vergroot de weerstand. Je ziet het bijvoorbeeld bij vroeggeboren kindjes: aanraking, zelfs in de couveuse, bevordert de ontwikkeling.”

Dat lichamelijk contact en knuffelen goed is voor de ontwikkeling van baby’s, wordt onderstreept door Minke den Heijer, oprichter van Babykennis Academie, een bedrijf gespecialiseerd in zwangerschaps- en babypsychologie. ,,Het kinderbrein groeit hard en snel. Knuffelen stimuleert die groei en in het bijzonder de ontwikkeling van het emotionele brein.”

Een kindje ervaart door lichaamswarmte van een ouder een gevoel van veiligheid, geborgenheid en warmte. Een ideale basis voor groei. Ook komt het hormoon oxytocine vrij waar baby’s rustig van worden en dat het stressniveau reguleert. ,,De wereld is voor baby’s nieuw. Door te knuffelen worden ouders een veilige haven waar vanuit ze die kunnen onderzoeken.” Het effect van knuffelen werkt door tot op latere leeftijd, zegt Den Heijer: ,,Kinderen in de puberteit en volwassenen ervaren minder angst en hebben meer zelfvertrouwen als ze genoeg geknuffeld zijn.”

Het is wel belangrijk je als ouder de behoeften en gevoelens van je kind kunt interpreteren, zegt Nynke Steenbergen, net als Bouwmeester orthopedagoog en adviseur bij het NCJ. ,,Je kunt je kind actief knuffelen, en als het zelf toenadering zoekt bij bijvoorbeeld stress is het goed als je daar ook op reageert. Het gaat om die wederkerigheid, anders raakt de relatie verstoord.”

Hoeveel moet je dan knuffelen voor een gezonde relatie? Daar is geen richtlijn voor, zegt Steenbergen. ,, Het gaat echt om die afstemming. Knuffel niet omdat het hoort, maar omdat je voelt dat je kind het nodig heeft en je je er zelf ook prettig bij voelt. Kleintjes geven dat meestal zelf aan, door bijvoorbeeld onrustig te worden of te gaan huilen.” ,,Kinderen laten het ook zien door met de armpjes gespreid naar je toe te komen”, vult collega Bouwmeester aan.

Den Heijer merkt bij haar eigen kinderen heel goed of ze genoeg knuffelt of niet. ,,Mijn jongste zei laatst: ‘Mama, waarom knuffel je mij zo vaak?’. Dan weet ik: ooh, hij vindt het te veel. Kijk altijd naar wat je kindje fijn vindt.” En het is ook niet zo dat als je je kind maar één keer per dag knuffelt, het een verloren zaak is, zegt Bouwmeester. ,,Maar ouders zijn zich niet altijd bewust van het belang van huidcontact en knuffelen. Daar zijn we wel meer achter gekomen door de coronacrisis, ineens had iedereen het over huidhonger.”

Niet alleen de aanraking van ouders is prettig voor een kind, een knuffel van iemand anders kan net zo krachtig zijn, zegt Den Heijer. ,,Niet alle kinderen hebben het geluk om op te groeien in een warm gezin. Dan kan een knuffel van lieve buren, leerkrachten of opa’s en oma’s ook heel helend werken.” Daar sluit Steenbergen zich bij aan. ,,Met meer mensen contact hebben, kan nooit kwaad voor een kind. Tenzij het die vieze plakzoen van een tante is waar een kind niet op zit te wachten.”

Nederlanders zijn over het algemeen niet een heel knuffelig volk, maar door de jaren heen zijn we wel anders naar lichamelijk contact gaan kijken, zegt Den Heijer. ,,Dat komt doordat we nu veel meer over hechting weten vergeleken met zo’n twintig jaar geleden. Het gouden uur, huid-op-huidcontact in het eerste uur na de bevalling, was toen nog niet zo bekend en is nu bijna standaard. We weten dat het goed is voor de vitale functies van baby’s en op het gebied van huilen en slapen gaat het daarna ook stukken beter.”

Ook heeft dagelijks lichaamscontact met premature baby’s, ook wel ‘buidelen’ genoemd, een zichtbaar positief effect. ,,Die doen het qua gezondheid veel beter. En op latere leeftijd hebben ze aanzienlijk minder gezondheids- en gedragsproblemen.”