Vlaanderen zal moeten meebetalen voor ‘onze’ zeesluis op vervuilde Nederlandse havengrond

Dat er grond in Terneuzen vervuild was en gesaneerd moest worden, was geen geheim. Alleen blijkt die vervuiling veel zwaarder uit te vallen dan gedacht. Meerkost: minstens 50 miljoen euro. Vlaanderen zal de helft daarvan op zich nemen, zo gaf Vlaams minister Lydia Peeters al mee. En dat valt dan nog mee, want in de fusie-overeenkomst tussen de Gentse en de Zeeuwse haven staat dat alle extra kosten en baten, of alle risico’s, voor rekening van Vlaanderen zijn. Vlaanderen had daarom een ‘risicoreservering’ voorzien van 10% van de totaalkost van de sluis, dus 75 miljoen euro. Van dat bedrag verdwijnt dus al minstens 25 miljoen euro.

Maar nu blijkt er opnieuw een probleem met vervuilde grond te zijn opgedoken. “Er zijn zogenaamde PFAS gevonden in de grond waar de Zeesluis in Terneuzen wordt gebouwd”, zegt Harm Verbeek, woordvoerder van de Vlaams Nederlands Scheldecommissie in Terneuzen. “Dat zijn gevaarlijke, moeilijk afbreekbare combinatiestoffen met fluorverbindingen, die onder meer gebruikt worden voor anti-aanbaklagen. Nu heeft Nederland in juli een ‘tijdelijk handelingskader’ ingesteld over hoe moet worden omgegaan met PFAS-houdende grond. Dat maakt dat we die niet kunnen afvoeren zoals we gepland hadden. Er is – in samenspraak met de gemeente Terneuzen – een tijdelijk depot ingesteld waar we de vervuilde grond voorlopig naartoe brengen, in afwachting van een definitieve regelgeving, die begin december bekend gemaakt wordt.” Over hoeveel vervuilde grond het juist gaat, kan Verbeek nog niet zeggen. “Daarvoor wachten we het onderzoek af. Maar het klopt wel dat we op meerdere plaatsen meer grond zullen moeten afgraven dan voorzien, soms tot 4 meter diep. Hoe hoog de kost zal oplopen, weten we dus nog niet.”

Freddy Aerts, directeur Maritieme Toegang Vlaanderen, weet het wel. “Het ging oorspronkelijk over 5 miljoen kubieke meter grond die vervuild kon zijn met die PFAS. We hebben dat door onderzoek al kunnen reduceren tot 1 miljoen kubieke meter, waarvan we nog verder moeten bemonsteren wat wel en niet is aangetast. Hoe die vervuiling daar komt, weten we niet. We weten wél dat Nederland de wetgeving rond PFAS recent heeft verstrengd en daarmee de strengste van Europa is geworden. Over wetgeving die wordt aangepast, is niks afgesproken in de fusie-overeenkomst tussen de havens. Nederland kan die kosten dus niet zomaar afschuiven op Vlaanderen.”

Maar daarover is uiteraard wél discussie. “De onderhandelingen daarover lopen inderdaad nog”, zegt huidig havenschepen Sofie Bracke, die het fusiedossier van haar voorganger Mathias De Clercq erfde. “Als er een stuk van de factuur naar Vlaanderen komt, zou het kunnen dat er een deel naar het havenbedrijf, North Sea Port, zal doorgerekend worden. Dat gaat over maximum 15%. Wij gaan er evenwel van uit dat Vlaanderen die mogelijke meerkost uit hun ‘risicoreservering’ zal betalen. Gelukkig heeft het Havenbedrijf zelf ook nog een reservebudget voor onvoorziene kosten die konden opduiken, zoals bij elke bouwwerf. Sowieso komt de rekening niet naar de stad Gent, en dus niet naar de belastingbetaler.”

De Zeesluis is begroot op 753.346.000 euro. Nederland betaalt daarvan ruim 190 miljoen euro, Vlaanderen de rest. Van het Vlaamse deel komt 48 miljoen van Europa en het Havenbedrijf Gent betaalt 88,6 miljoen. Bij het Vlaamse deel komt dus al minstens 25 miljoen euro extra door de historische vervuiling van de site. Hoeveel de meerkost van de PFAS-vervuiling zal bedragen, blijft afwachten. De Zeesluis zou eind 2022 klaar moeten zijn.