Voor onze toeristische drugswandeling door Gent worden we persoonlijk gegidst door Lien*, een 22-jarige studente. “Er wordt veel gebruikt in het nachtleven, maar xtc is dé partydrug”, legt ze uit. “Bij ‘urban’ feestjes, zoals hiphopevenementen, werden xtc-gebruikers tot voor kort nog raar bekeken. Vandaag zie je het werkelijk in alle ‘scenes’. Niét alleen in de Kompass Klub dus. Vaak kosten pillen vijf à zes euro. Voor zo’n bedrag kan je de hele avond doorgaan. Dat is veel goedkoper dan een nachtje feesten op alcohol. Al variëren xtc-tabletten sterk in prijs. Vijf euro is de prijs bij je vaste dealer, je ‘fixer’. Een keer betaalde ik achttien euro voor een pil die getest was in Nederland. Ik kreeg er zelfs een certificaat over de samenstelling bij.”

“Wil je een pil kopen op het feestje zelf, dan betaal je al snel meer - en dan weet je niet wat je krijgt”, legt Lien uit. “De meeste mensen hebben de voelsprieten om te beslissen bij wie ze beter wel of beter niet kopen. Je kijkt bijvoorbeeld of die dealer er zelf nog ‘zuiver’ uitziet. Het is ook zo dat ik persoonlijk Nederlanders beter vertrouw dan pakweg Fransen.” Veel heeft daarbij te maken met de plek waar de xtc vervaardigd is. In Frankrijk heerst een strenger beleid, en is de kans dus groter dat de pillen van slechtere kwaliteit zijn. In Nederland, zo luidt de wijsheid bij de gebruikers die we spreken, zijn de labo’s een stuk professioneler. Heel wat xtc-labo’s zijn te vinden net voor of over de grens met Nederland, legt criminologe Charlotte Colman uit. “We weten zelfs dat België en Nederland bij de topproducenten van de wereld horen wat xtc betreft. Daarom is een tablet hier goedkoper dan in pakweg Australië, waar een gebruiker snel twintig euro betaalt. De xtc die hier geproduceerd wordt, gaat de wereld rond - en een deel gaat naar de Belgische markt.”

Maar er is natuurlijk meer. MDMA, de actieve stof in een xtc-tablet, kan je ook kopen in de zuivere vorm: het zijn kristalletjes die gebruikers fijn duwen met een aansteker. Daarna ‘dippen’ ze erin met hun pink. Al vinden sommige gebruikers dat geen aangename ervaring, omdat ‘MD’ zou smaken naar... oorsmeer. MDMA kost in Gent zo’n 30 euro per gram. De prijs van cocaïne staat al jaren op zo’n 50 euro per gram. Ketamine bemachtig je voor iets meer dan 25 euro per gram. “Een nieuwe trend die hier de laatste maanden opkomt, is het mengen van xanax met alcohol”, zegt Lien nog. “Ook lachgas kom je vaak tegen.”

In een bevraging in 2014 beweert 24 procent van de 15- tot 24-jarige Belgen dat ze binnen de 24 uur redelijk of zeer gemakkelijk aan xtc kunnen komen. Maar hoe worden drugs concreet aan de man gebracht in Gent? Op de klassieke manier, zo leren we: via contacten met vaste dealers. “Vertrouwen is de kern”, vertelt Laura* (25), die xtc en soms ketamine gebruikt. “Als iemand zonder dealer zit, stel je de nieuwe koper eerst voor aan jouw contact. Ik ken weinig verkopers die zomaar uit het niets met iemand willen afspreken.” Een klassieker is een gewoon sms’je sturen, eventueel met codetaal. Maar vooral de jongere generatie dealers stapt hiervan af. Zij gebruiken specifieke apps die berichten automatisch wissen, zodat al het bewijs van contact onherroepelijk verdwijnt. Typisch is ook nog steeds de vaste dealer in een café, die ‘iedereen wel kent’. In verschillende cafés in het centrum wordt ons subtiel getoond waar en bij wie we moeten zijn voor, vooral xtc en cannabis.

De Gentse Sara* legt haar werkwijze uit. Vroeger kocht ze 300 à 350 pillen aan om te verkopen op feestjes. Nu verkoopt ze enkel aan kennissen. “Ik begon met pillen van mijn partner te kopen en door te verkopen. Na een tijdje wisten mensen wel wie ik was, en dat ze bij mij moesten zijn. Ik verkoop en verkocht enkel face to face, en ik communiceer nóóit via digitale media”, legt ze uit. “Een zwaar drugsmilieu in Gent zoals in Antwerpen bestaat niet, denk ik. De mensen waarvan ik kocht, waren allemaal redelijk onschuldig. De toekomst? Ik wil op termijn zelf afstappen van het verkopen. Dat is mijn leven niet. Ik vind het gewoon belangrijk, momenteel, dat de mensen in mijn omgeving betaalbare én veilige drugs nemen.”

Maar meer en meer jonge feestvierders kiezen een ander pad, zo horen we bij de Gentse gebruikers. Het is namelijk 2019: álles is te koop op het internet. En net zoals de apps van de jongere dealers discreet zijn, bestaat er ook een manier van surfen die zeer moeilijk traceerbaar is: via het dark web. Dat is het ‘verborgen internet’, dat enkel bereikbaar is via een specifieke browser. Experte Charlotte Colman, die online drugshandel onderzoekt, bevestigt de groei van verkoop via het dark web. “Het is ontegensprekelijk zo dat er steeds meer gekocht en verkocht wordt via het internet, en specifiek dan via het ‘verborgen internet’. Al blijven de klassieke kanalen momenteel nog het populairst. De eerste onderzoeken wijzen erop dat de markt op het dark web vooral jonge twintigers aantrekt die op zoek zijn naar partydrugs voor eigen gebruik.”

We nemen de proef op de som. Na een halfuurtje opzoekwerk surfen we al via een beveiligde verbinding op het dark web. Enkele rake zoektermen later vinden we een verkoopsite waarop je enkel kan belanden via een uitnodigingslink, die voortdurend verandert. Het is een soort bol.com, maar dan voor koopwaar dat het daglicht niet kan verdragen. Belgische paspoorten aan 2.600 euro, vlindermessen en vuurwapens... en drugs. Véél drugs. Cocaïne, cannabis, MDMA, heroïne: voor elk wat wils.

Op de site vinden we gebruikershoeveelheden - denk aan vijf pillen xtc -, maar even goed kunnen we grotere ladingen bestellen. Vijftig pillen xtc voor amper zestig euro. Alles wordt aan huis geleverd. En als je dat niet gelooft, overtuigen de honderden recensies je wel. “Amazing product, fast delivery”, lezen we. “Good stealth” keert ook vaak terug: dat verwijst naar hoe goed en onverdacht de drugs verborgen zit. De verzenders zijn heel creatief: ze versturen drugs in uitgeholde boeken, in uitnodigingen voor een feest van het Rode Kruis, in kinderspeelgoed. “Een vriend van mij heeft ooit coke gekregen in een taart”, lacht een dj uit het Gentse. Betalen doe je via bitcoin, je pakketje heb je binnen de drie dagen.

Eind 2017 circuleerden er in Gent, zelfs op middelbare scholen, visitekaartjes van de site Gentstudent.nl: wiet aan je huis geleverd, zomaar door een koerier van PostNL. Ook nu, vernemen we, komen heel wat drugspakketten vanuit het dark web via de koerierdienst zo Gent binnen. “Toch hebben we geen aanwijzingen dat ons netwerk op grote schaal misbruikt wordt”, zegt woordvoerster Lies Florrentie van PostNL. “We werken hard om misbruik van ons netwerk te voorkomen, op te sporen en tegen te gaan. Omwille van de wettelijke beperkingen, kunnen we niet zelf controles uitvoeren of pakketten openen.”

Beperkingen troef, ook voor oud-burgemeester Daniël Termont. Die wilde actie ondernemen, maar stond machteloos. Want wat kán een stadsbestuur doen aan drugspakketten die zo afgeleverd worden? “Weinig”, aldus Charlotte Colman. “Er is vooral een verdere professionalisering van controle op postpakketten nodig. En internationale samenwerking.” Onderzoek uit 2018 wees alvast uit dat er over verkoop via het dark web in België nauwelijks dossiers worden opgesteld, en die worden ook niet gecentraliseerd. Er is een geringe kennisopbouw, en de pakkans is zeer klein. Wel vinden er soms gecoördineerde acties plaats van douane, politie en parket in het sorteercentrum Gent X. Eind 2017 werden in één actie 47 pakketten met drugs gevonden. Het voorbije jaar werden in totaal 75 pakjes onderschept.

De online drugsmarkt is er vooral voor gebruikers. Maar Gent krijgt sinds kort ook te maken met grootschalige drugsimport: via de haven. In de jaren vóór 2018 werd in de zeehaven eens 100 kilo cocaïne onderschept, en eens 37. In augustus vorig jaar ontdekte de politie op een vrachtschip uit Brazilië ineens twee ton cocaïne. Toen al klonk ongerustheid over een mogelijke gedeeltelijke verschuiving van de cocaïne-import van de Antwerpse naar de Gentse haven, door het sterk repressieve beleid in Antwerpen.

Dat er vorige week opniéuw anderhalve ton cocaïne ontdekt werd in de Gentse haven, op een vrachtschip dat fruitsap vervoerde, wijst volgens Patrick Willocx van de FGP Oost-Vlaanderen nog niet op een definitieve verschuiving. “Maar we beseffen wél dat er een risico is. Zeker wanneer de tonnage van de haven na de bouw van de sluis in Terneuzen nog zal stijgen. We verwachten dan meer containerschepen, en een groter risico op drugssmokkel.” Daarom is binnen de haven intussen een project opgestart met alle mogelijke partners. “Enerzijds om de criminaliteit in de haven in beeld te brengen, waarbij we in de eerste plaats denken aan drugssmokkel. Anderzijds doen we aan risico-analyse en denken we na over de mogelijke maatregelen. Paniek is er nog niet - maar de vangsten tonen wel aan dat het werk van de projectgroep nodig zal zijn. We moeten aandachtig zijn.”

* De namen zijn fictief