Maartje (34) kampte met een koopverslaving: ‘Ik had meerdere serviezen’
Iets kopen terwijl je het niet nodig hebt, het overkomt iedereen weleens. Maar voor mensen met een koopverslaving blijft het niet bij een uitzondering. Ze kunnen niet stoppen met shoppen. Alles voor een shotje dopamine.
De 34-jarige Maartje Oliemans heeft het zogenoemde Triple X-syndroom, dat zich uit in een bipolaire stoornis. In haar manische periodes kon ze zich vaak niet beheersen en bleef ze kopen. Voor die koopverslaving is ze inmiddels behandeld.
We noemen iets al heel snel ‘verslavend’
,,Ik had altijd al moeite gehad met emotieregulatie”, vertelt ze. ,,Vanaf het moment dat ik geld had, ben ik gaan uitgeven. Waar anderen naar de fles grepen, ging ik kopen als ik me niet fijn voelde. Ik kocht allerlei dingen die ik niet nodig had: snaaiwerk, bloempotten, tijdschriften, geurkaarsen, boeken over onderwerpen waarvan ik achteraf dacht: ‘hier ben ik helemaal niet in geïnteresseerd’.”
Hoewel het voor Oliemans duidelijk was, is er discussie over de term koopverslaving. ,,Het beloningscentrum dat bij alcohol en drugs een belangrijke rol speelt in het brein, treedt waarschijnlijk ook op bij iets als kopen. Maar niet in dezelfde mate”, stelt Linda Heintzbergen, manager behandelzaken bij verslavingskliniek Jellinek. Met een koopverslaving kan je dan ook niet bij de kliniek terecht. ,,Wat je de laatste jaren ziet, is dat we al heel snel iets ‘verslavend’ noemen. Heel veel spullen kopen, is niet hetzelfde als verslaafd zijn.”
,,De koopverslaving staat inderdaad niet beschreven in de DSM”, verwijst verslavingsdeskundige Peggy-Sue Figueira naar het diagnostische handboek. ,,Hierdoor is het lastig te koppelen aan een behandelplan, waardoor je niet altijd verzekerd naar een kliniek kan.”
Ze vindt dit onterecht. ,,Koopverslaving wordt niet altijd even serieus genomen, terwijl het wel degelijk een groot probleem kan zijn. En dat het beloningssysteem – zoals Jellinek stelt – bij drank en drugs een belangrijkere rol speelt, daar ben ik het niet helemaal mee eens.” Bovendien ziet Figueira de problematiek die het gedrag met zich mee kan brengen. Meerdere keren behandelde ze zelf iemand met een koopverslaving.
Een bijkomend probleem: het is over het algemeen minder zichtbaar dan een drank- of drugsverslaving. ,,Dat zie je meestal uiteindelijk aan iemands uiterlijk. Iemand die een koopverslaving heeft, ziet er vaak normaal uit. Het is een verslaving die je gemakkelijk kunt verstoppen.”
Meerdere serviezen
Als Oliemans zich niet goed voelde, nam haar drang om te kopen toe. ,,Dan kocht ik periodes lang elke dag dingen, soms veel te duur. Mijn huis stond bomvol met spullen die ik niet nodig had. Zo had ik meerdere serviezen. Toch had ik steeds weer de drang om te kopen.” Dat haar huis langzaam begon uit te puilen, zag ze niet. ,,Ik zat midden tussen de rommel op de bank, maar ik zag de overvloed niet.”
,,Dit zien we vaak”, zegt Figueira. ,,De cliënt met koopverslaving heeft meestal ook een dwang- of een bipolaire stoornis. Het hebben van meerdere serviezen is een goed voorbeeld van collectieshoppen, dat vaker voorkomt bij een verslaving, en waarbij je je pas compleet voelt als je de complete collectie bezit.”
Uiteindelijk besloot Oliemans aan de bel te trekken. ,,Mijn therapeut is met mij op zoek gegaan naar de achterliggende reden voor mijn koopverslaving; naar de patronen die ik heb ontwikkeld. De spullen die ik niet nodig had, moest ik terugbrengen. Ik was boos en schaamde me. Soms dacht ik over mijn therapeut: ‘Bitch, hou op’. Maar dat zei ik natuurlijk niet.”
Mijn boodschappen bestel ik online. Anders neem ik toch weer tijdschriften en geurkaarsen mee
Oliemans’ bipolaire stoornis is een extra trigger. ,,Iemand met zo’n stoornis heeft sneller de neiging om bijvoorbeeld veel wisselende seksuele contacten te hebben of veel te gaan kopen”, aldus Figueira. ,,Maar dat betekent niet dat iedereen die bipolair is dat ook daadwerkelijk doet. Uiteindelijk zit er achter veel verslavingen een complexere problematiek.”
Terugvallen door triggers
De therapie van Oliemans slaat aan. ,,Ik heb geleerd dat structuur heel belangrijk voor me is”, vertelt ze. ,,Op tijd opstaan, ontbijten, lunchen, avondeten. Elke dag naar buiten en op tijd naar bed. Daar moet ik me aan houden.”
,,Op het moment dat ik oververmoeid raak of mij minder fijn voel, is de kans groter dat ik weer in mijn oude gewoontes terugval”, legt ze uit. ,,Triggers kunnen me ontregelen, dus die vermijd ik. Mijn boodschappen bestel ik online. Anders neem ik toch weer tijdschriften en geurkaarsen mee. Mijn koopverslaving ligt altijd op de loer, maar op deze manier heb ik het in de hand.”
Structuur is volgens Figueira inderdaad heel belangrijk voor mensen met een verslaving. ,,Bij honger, eenzaamheid, vermoeidheid en stress is de kans op nare gevoelens groot. Die moeten gedempt worden - in dit geval door spullen te kopen.”
Figueira hoopt dat in de toekomst koopverslaving vaker serieus genomen wordt. ,,Net als bij gokken is er bij shoppen sprake van meerdere dopaminepieken. En een verslaving is áltijd ernstig wanneer er negatieve gevolgen zijn waardoor de patiënt vastloopt.”
Meer weten over de werking van verslaving in het brein? Kijk dan onderstaande video:
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
PREMIUM
Cryptomarkt wordt getroffen door een orkaan die beleggers met miljardenverliezen opzadelt
Het stormt op de markten voor aandelen en obligaties. Maar de cryptomarkt wordt geteisterd door een orkaan die beleggers met miljardenverliezen opzadelt. -
PREMIUM
Pas in 2024 gaat de koopkracht weer de goede kant op, wat merken we daar komend jaar van?
De inflatie blijft er voorlopig flink inhakken. Pas in 2024 zal de koopkracht van de burgers weer stijgen, verwacht De Nederlandsche Bank in een nieuwe raming van de economische vooruitzichten. -
Energierekening
Valentijn (38): ‘Een groot deel van mijn energiekosten wordt vergoed door mijn werkgever’
Hoeveel geld besteed jij aan energie in huis? Hoe probeer je de kosten omlaag te brengen? Deze vragen stellen we elke week aan een Nederlander. Vandaag: Valentijn (38) uit Leeuwarden. -
Kan 't goedkoper?
We betalen minder voor een fles allesreiniger, maar het kan nóg goedkoper
De prijzen stijgen, ook die van onze boodschappen. Elke week bekijken we één product. Betaal je er meer voor en is er een manier om te besparen? Vandaag: allesreiniger. -
Kan 't goedkoper?
We betalen fors meer voor bier: dit zijn de alternatieven als je op de centen let
De prijzen stijgen, ook die van onze boodschappen. Elke week bekijken we één product. Betaal je er meer voor en is er een manier om te besparen? Vandaag: pils en speciaalbier.
-
superbespaarders
Ilona (40) spaart 700 euro per maand: ‘Broer en zus noemden me vroeger al een ‘potter’’
Sommige mensen kunnen enorm goed met geld omgaan. Of ze nu veel of weinig hebben, ze zijn creatief en mét resultaat. Hoe doen ze dat toch? Elke week laten we hier een superbespaarder aan het woord. Deze keer: Ilona Dieleman-Roelofs (40), die van haar geldmanagement-skills haar beroep maakte. -
Lezersreacties
Armoede hakt erin: door koopjes ontkomen deze lezers aan geldzorgen
Zuinig aan doen om rond te komen, hoe lukt je dat? In de online serie Superbespaarders reageerden lezers op oud-caféhouder Sandra Doevendans (37) die in veertien jaar tijd een ton aan schulden heeft weggewerkt en nog steeds op haar uitgavenpatroon let. Herkennen lezers haar tips en hoe besparen ze zelf? -
PREMIUMKoken & Eten
Granola supergezond? Als je dit erin doet, krijg je alsnog een suikerpiek (en dip)
Granola is een van de populairste ingrediënten bij het ontbijt. Wie granola kiest, denkt ook automatisch gezond bezig te zijn, maar klopt dat wel? Alles hangt af van de mix van de ingrediënten in de granola en hoe je die klaarmaakt, vindt chef en voedingsdeskundige Sandra Bekkari.