Deze witte ‘strandhuisjes’ helpen zwartvoetpinguïns en hun kuikens

Afrikaanse zwartvoetpinguïns leven niet in sneeuw en ijs, maar gedijen in de koude stromingen van de Zuid-Atlantische Oceaan. Als ze aan land komen, absorbeert hun dikke, grotendeels zwarte vacht de hitte en daarom zoeken ze naar schaduwrijke plekken - zowel voor zichzelf als voor hun kwetsbare eieren.

Vroeger beschermden ze zichzelf en de eieren door in hopen guano - een mix van zeevogel- en vleermuizenuitwerpselen - holen te graven. Maar die guano werd sinds de negentiende eeuw door handelaren gebruikt om te verkopen als kunstmest. Dat gebeurt weliswaar niet meer, maar van de lagen vogel- en vleermuizenpoep die zich in de loop van duizenden jaren hadden opgehoopt, is lang niet genoeg meer over. Het zal honderden jaren kosten om dat weer te herstellen. Intussen worden de pinguïns steeds meer blootgesteld aan de brandende zon én hebben ze minder bescherming tegen roofdieren.

Dat, samen met andere bedreigingen, zorgt ervoor dat de populatie de afgelopen decennia enorm is geslonken. In 2019 waren er naar schatting minder dan 20.000 broedparen, tegen naar schatting 1,5 tot 3 miljoen vogels in 1900. De soort staat daarom ook op de lijst van bedreigde diersoorten.

In een poging de dieren te helpen, hebben natuurbeschermers van het African Penguin Nest Project kunstmatige nesten ontwikkeld om de pinguïnouders een veilige en schaduwrijke plek te bieden om hun kuikens groot te brengen. Op het eerste gezicht zien ze er vrij eenvoudig uit: een koepelvormige structuur gemaakt van twee gegoten schalen van stof, bedekt met een keramische modderachtige substantie, met een ingang van ongeveer 20 centimeter breed.

Maar wetenschappers bestudeerden oude guanonesten nauwkeurig om uit te vinden hoe ze Moeder Natuur het beste konden nabootsen. Het kostte jaren om de huisjes perfect te krijgen qua binnentemperatuur en luchtvochtigheid - zo geven de twee lagen een airconditioningseffect en weerkaatst de witte verf de zon, zodat het niet warmer dan 35 graden wordt. Belangrijk, want als de temperatuur hoger ligt dan dat, is er een ‘zeer reëel risico’ dat de ongeboren kuikens in het ei sterven.

Vijf jaar geleden werden de eerste nesten geplaatst. ,,Binnen enkele minuten liepen pinguïns ze tegen het lijf”, zegt Kevin Graham, coördinator van het African Penguin Nest Project tegen CNN. ,,Dat laat wel zien hoe wanhopig ze zijn om een veilige plek te vinden om te nestelen.” Inmiddels zijn er meer dan 1500 nesten neergezet in vijf pinguïnkolonies in Zuid-Afrika. De huisjes zijn zeer populair: 99 procent van de kunstmatige nesten is bezet. Er worden ook meer eieren succesvol uitgebroed dan in de natuurlijke nesten en er vliegen meer gezonde kuikens uit.

Het plan is om volgend jaar uit te breiden naar buurland Namibië, het enige andere land met broedpopulaties van deze soort. ,,Dit is nog maar een druppel op een gloeiende plaat”, zegt Graham, die verwacht dat er minstens 4500 extra keramische huizen nodig zijn. ,,Het doel is dat elke pinguïn die een nest nodig heeft er een krijgt.”