De discutabele vlecht van gravin Jacoba

Jacoba (1401-1436) leidde een vrij kort maar zeer roerig leven, tragisch beëindigd door tuberculose. Ze was de laatste gravin van Holland, Zeeland en Henegouwen vóór deze landen in Bourgondische handen kwamen. Na haar dood ontstond rond haar persoon een ware mythevorming. Maar net als zoveel andere verlangens werd Jacoba’s laatste wens niet ingewilligd. Ze werd bijgezet in de Hofkapel op het Binnenhof in Den Haag, waar ook haar voorgangers begraven waren. Deze kapel is in 1879 grotendeels afgebroken; boven de deels ingestorte en dichtgemetselde grafkelders bevonden zich later de ruimten van de Eerste Kamer.

De verbouwingsplannen van het Binnenhof brachten de Historische Kring Voorhout in 2019 op het idee om alsnog een herbegrafenis in Sint-Maartensdijk te realiseren. De moeilijkheid was, dat niet met zekerheid kon worden vastgesteld welke beenderen van Jacoba van Beieren waren. De Kring had echter een troef achter de hand. Rond 1770 was bij eerdere werkzaamheden in de Hofkapel behalve oude graven een haarvlecht van Jacoba van Beieren aangetroffen: 36 centimeter lang en aan de uiteinden met lokjes bijeengebonden. Het voorwerp was gered door Arnout Vosmaer, beheerder van het rariteitenkabinet van stadhouder Willem V.

DNA-onderzoek van de vlecht kon volgens de Kring helpen bij de identificatie van de juiste beenderen van Jacoba. Maar helaas: ook de vlecht was discutabel. Al in 1770 was aangegeven dat er geen zekerheid bestond dat het graf waarin hij was aangetroffen, écht het graf van Jacoba was. Later is zelfs geopperd dat de vlecht onderdeel van een pruik kan zijn geweest.

Als bewijsmiddel kunnen we de vlecht dus afschrijven. Minister Ingrid van Engelshoven van OCW liet al in september 2019 de hoop op een herbegrafenis vervliegen. Ook al kon een definitieve identificatie plaatsvinden, dan nog zou een herbegrafenis in Sint-Maartensdijk geen recht doen aan Jacoba’s belangrijke rol in de Nederlandse geschiedenis, antwoordde ze op vragen van het CDA.

Bij alle onzekerheden blijft de veronderstelde vlecht van Jacoba van Beieren een object dat ook voor de Zeeuwse geschiedbeleving van belang is. Maar om hem te zien moet je toch de provincie uit: de vlecht is tegenwoordig te bewonderen in het Haags Historisch Museum.