‘Pas op: sjoemelen met reviews blijkt kinderlijk eenvoudig’

Onderzoekers van de consumentenorganisatie ontdekten dat het wel erg eenvoudig is om beoordelingen te manipuleren, valse reviews te plaatsen of ze te kopen. Hoe kwamen ze daar achter? Ze verzonnen een bedrijf en meldden dit bij Kiyoh en Trustpilot, wat twee grote reviewplatforms zijn. Vervolgens schreven de onderzoekers lovende woorden over hun nieuwe bedrijf. 

Misschien een kleine geruststelling: die nepbeoordelingen van de onderzoekers haalden het internet niet. De platforms onderschepten namelijk dat wat van dezelfde computer kwam. Alleen, zodra de onderzoekers andere IP-adressen gebruikten, accepteerde een van de twee platformen, Kiyoh, de reviews allemaal. 

Zelfs toen de onderzoekers twee identieke beoordelingen onder elkaar plaatsten, greep het platform niet in. Trustpilot was alerter en stond, waarschijnlijk gealarmeerd door de eerdere poging, ook de nieuwe beoordelingen niet toe. 

De onderzoekers van de Consumentenbond probeerden het vervolgens langs een andere weg; ze huurden een bedrijf in dat voor 15 euro binnen één dag drie lyrische beoordelingen schreef en met verschillende accounts op de Facebookpagina van het verzonnen bedrijf plaatste. Wat bleek? Facebook controleert die  beoordelingen niet. Het ingehuurde bedrijf bleek bovendien neprecensies te kunnen verkopen voor producten op Bol.com. Bol.com controleert een beoordeling pas als deze drie keer is gerapporteerd. 

De Consumentenbond heeft daarom een dringend advies aan consumenten: vaar niet blindelings op de reviews. En dat is iets wat wel steeds meer consumenten doen. In een onderzoek van de Autoriteit Consument & Markt uit 2017 gaf bijna driekwart van de consumenten aan beoordelingen te gebruiken bij het oriënteren en afnemen van een dienst of product. Dat speelt vooral bij elektronica (46 procent), overnachtingen (44 procent), restaurants (30 procent) en pakketreizen (21 procent). 

De ACM constateerde in datzelfde onderzoek uit 2017 dat er te weinig transparantie is bij online reviews en dat er risico op misleiding bestaat. Als gevolg daarvan heeft de toezichthouder richtlijnen opgesteld. De onderzoekers legden daarom hun resultaten voor aan de toezichthouder. De reactie van de toezichthouder is dat het in de gaten houdt of bedrijven zich aan die regels houden. 

Als het aan de Consumentenbond ligt, mag er wel wat harder opgetreden worden. ,,Soms krijgen consumenten een product gratis of met korting in ruil voor een productreview. Dat kan de beoordeling kleuren’’, vermoedt de Consumentenbond. Zolang bij elke review duidelijk staat aangegeven of deze gesponsord is, is dat geen probleem, vindt daarentegen de ACM.