Maaltijdbezorger is na nieuwe Deliveroo uitspraak nog altijd vogelvrij

Eén rechtbank, twee tegenovergestelde uitspraken. Toen Deliveroo zijn 1.900 bezorgers dwong om verder te gaan als zzp-er, stapte de 20-jarige koerier Sytze Ferwerda vorig jaar naar de rechter. Daar ving hij bot: de jonge Fries is geen werknemer, Deliveroo ontdook de wet niet. Ruim een half jaar later oordeelt de rechter in twee nieuwe door de FNV aangespannen zaken dat Deliveroo-bezorgers wél degelijk werknemers zijn. Ook is de cao beroepsgoederenvervoer over de weg van toepassing.

1) Hoe kan het dat twee rechters van dezelfde rechtbank totaal anders oordelen? 
Dat rechters verschillend oordelen, is niet ongewoon. Iedere rechter weegt de feiten en juridische argumenten anders. In de twee nieuwe Deliveroo-zaken merkt rechter Liesbeth van Buitenen zelfs op dat een verschillend oordeel gezien de snelle ontwikkeling van de platformeconomie goed voor de rechtsontwikkeling is. Kijken we specifiek naar beide uitkomsten dat oordeelt de ene rechter dat er geen gezagsverhouding bestaat tussen koeriers en Deliveroo en de andere niet. 

In de zaak van bezorger Sytze Ferwerda constateert kantonrechter Lotte van Berkum dat Sytze in eigen kleding mag bezorgen, voor concurrenten kan rijden en zonder sancties mag afzeggen. Daarmee valt hij geen werknemer te noemen. Nieuwe rechter Liesbeth Van Buitenen spreekt van schijnzelfstandigheid. Ze wijst er onder andere op dat bezorgers van Deliveroo op moeten tijd bezorgen en zich professioneel dienen te gedragen. Wanneer een bestelling niet kan worden afgeleverd dient de Deliveroo-staf te worden ingeschakeld. Ook worden bezorgers met gps gevolgd.

2) Wat betekent de uitspraak voor de 2.000 Deliveroo-koeriers?
Op zich weinig. Deliveroo, dat in hoger beroep gaat, past zijn werkwijze niet aan en hoeft dat ook niet. Wel kunnen bezorgers een arbeidsovereenkomst claimen. In dat geval hebben ze onder meer recht op vakantiegeld en een pensioenpremie. De vraag is hoeveel van de 2.000 koeriers dat gaan doen. Bij de Riders Union, een door FNV Jong opgerichte bond voor koeriers, waren vorig jaar slechts honderd bezorgers aangesloten. Willem Dijkhuizen, bestuurder van FNV Transport & Logistiek, zegt met FNV Jong te gaan bespreken hoe koeriers bij te staan. De FNV wil verder dat de Belastingdienst sociale premies en belasting terugvordert van Deliveroo.

Verder lezen na de foto

3) Wat vinden arbeidsrechtexperts van het vonnis?
Die staan er dubbel in. Arbeidsrechtadvocate Mariska Aantjes uit Den Haag snapt de uitspraak enerzijds wel. ,,Deliveroo plakt een ander label op de arbeidsrelatie, maar het werk blijft hetzelfde. De rechter prikt daar doorheen.’’ Verschil met de zaak-Sytze is dat de rechtbank vooral naar diens persoonlijke werkrelatie met Deliveroo keek. Ferwerda koerierde bijzonder weinig en maakte pas later bezwaar tegen het zzp-schap. ,,In de FNV-zaken draaide het veel meer om de maatschappelijke vraag of plarformwerk ongewenste effecten heeft.’’ 

Steven Sterk, arbeidsrechtadvocaat uit Amsterdam, vindt de nieuwe uitspraak enigszins gekunsteld. ,,De eerste uitspraak is logischer: de rechter kijkt zeer specifiek naar de overeenkomst tussen Sytze en Deliveroo en ging die punt voor punt af. Dan blijken er te veel omstandigheden die op een ontbrekende gezagsverhouding wijzen.’’ Tegelijk ziet Sterk dat rechters steeds meer kijken of arbeid tot de kern van de overeenkomst hoort. ,,Deliveroo noemt zich een techbedrijf, maar uiteindelijk draait het om het bezorgen van maaltijden.’’

4) Heeft de uitspraak gevolgen voor andere platformbedrijven als UberEATS, Roamler, Helpling of Temper? 
Volgens de FNV wél. ,,De uitspraak steunt ons in de strijd tegen andere platformbedrijven die werken op vergelijkbare wijze als Deliveroo en waar evenmin zelfstandige ondernemers werken’’, zegt Zakaria Boufangacha, lid van het FNV-hoofdbestuur.  Zo heeft de bond een zaak tegen Helpling lopen, een platform waar schoonmakers zich kunnen aanbieden, en wil het ook Uber dagen. 

Toch lijkt dat optimistisch gesteld. De nieuwe uitspraak toont dat de rechtsspraak verdeeld is. Zolang een hogere rechter of de politiek geen uitsluitsel geeft, blijft de zaak in de lucht hangen. Arbeidsrechtadvocaten Sterk en Aantjes vinden dat de politiek aan zet is. ,,Het huidige arbeidsrecht is onvoldoende toegesneden op platformbedrijven.’’

Verder lezen na de foto

5) Hoe wordt in Den Haag gereageerd op de uitspraak?
Linkse partijen kraaien victorie, waaronder de PvdA die bezorger Ferwerda hielp de 7.000 euro voor zijn rechtszaak op te hoesten. In de coalitie zijn de meningen verdeeld en blijft het daarom stil. Veel reden tot actie is er ook niet: minister Koolmees (Sociale Zaken & Werkgelegenheid) heeft onlangs de commissie Borstlap aan het werk gezet. Die onderzoekt komend jaar  hoe de arbeidsmarkt beter georganiseerd kan worden. Het advies moet er uiterlijk 1 november liggen. Daarnaast moet de SER zich op verzoek van de Tweede Kamer en kabinet buigen over de gevolgen van de opkomende platformeconomie. 

6) Waarom komt het kabinet eigenlijk niet zelf in actie?
Dat komt door de verlammende polarisatie in Den Haag. In het vorige kabinet zette PvdA-minister Asscher (Sociale Zaken) schijnzelfstandigheid hoog op de politieke agenda, maar was er weinig steun van coalitiepartner VVD. De liberalen waren op de hand van het bedrijfsleven. 

Ook in het huidige kabinet ligt de zaak dus moeilijk. Tijdens de formatie eindigden VVD, CDA, D66 en ChristenUnie met een compromis. Zij willen minimumtarieven invoeren: wie als zzp’er maximaal 15 tot 18 euro verdient, vergelijkbaar met het minimumloon, wordt automatisch als schijnzelfstandige gezien en moet in dienst worden genomen. Dat is de bedoeling, maar het probleem is dat deze minimumtarieven op Brusselse regelgeving stuiten, zo meldde bewindsman Koolmees eind vorig jaar. Het duurt daarom nog zeker tot 2021 voor nieuwe wetgeving van kracht zal worden.