‘Rijkste vrouw van Afrika kreeg 2 miljard euro door corruptie die liep via Nederland’

De Nederlandse connecties van Dos Santos komen naar voren in onderzoek van Trouw en Het Financieele Dagblad naar de zogeheten Luanda Leaks, de gelekte interne administratie van Isabel dos Santos. Hoewel De Nederlandsche Bank al in 2012 vraagtekens zette bij de belangen van Dos Santos via Nederland, onttrokken haar bedrijven zich redelijk eenvoudig aan het toezicht en zijn ze nog altijd actief.

De dochter van voormalig president José Eduardo dos Santos van Angola gebruikt zeker negen Nederlandse brievenbusbedrijven voor het beheer van haar belangen in olie, telecom en diamanten. Sommige van die bv’s zijn betrokken bij transacties die volgens de Angolese staat corrupt zijn. 

De Angolese staat legde eind vorig jaar voor 1,1 miljard dollar beslag op de bezittingen van Dos Santos. Dat bedrag zou zij via Nederlandse bv’s hebben onttrokken aan de Angolese staatskas.

Dos Santos kwam gisteren opnieuw in opspraak na het uitlekken van vertrouwelijke documenten uit haar zakenimperium. Daaruit zou blijken dat ze haar fortuin van bijna 2 miljard euro vergaarde door corruptie en vriendjespolitiek, over de rug van de bevolking van Angola. Terwijl Dos Santos en haar man Sindika Dokolo (47) genieten van een leven van luxe, moet ruim de helft van de bevolking rondkomen met minder dan 1,5 euro per dag.

Het was het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ) dat de vertrouwelijke documenten (de Luanda Leaks) in handen kreeg en uitspitte met de hulp van journalisten uit 20 landen. Het zou gaan om 715.000 e-mails, contracten, audits en rekeningen. Op basis daarvan werd gereconstrueerd hoe Isabel dos Santos haar fortuin opbouwde.

De dochter van José Eduardo dos Santos – die van 1979 tot 2017 president was van Angola – zou geprofiteerd hebben van haar bevoorrechte positie om een zakenimperium uit te bouwen, bestaande uit meer dan 400 bedrijven in 41 landen. Er waren ook postbusbedrijven bij, waarmee ze controles kon ontlopen en zorgeloos kon investeren in bedrijven in de banksector, telecom, televisie, diamant, alcohol en vastgoed. Ze zou ook voor honderden miljoenen aan winstgevende deals gesloten hebben met de Angolese staat.

Uit de documenten blijkt volgens de Britse krant The Guardian (dat meewerkte aan het onderzoek) dat het oliebedrijf Sonangol – dat in handen is van de Angolese staat – het koppel het meest waardevolle bezit toespeelde: een aandeel in de private Portugese olie- en gasmaatschappij Galp ter waarde van 750 miljoen euro, waarvoor het maar 11 miljoen betaalde. 

Dos Santos zou er toen ze Sonangol leidde ook voor gezorgd hebben dat er voor ruim 100 miljoen euro betaald werd aan consultancybedrijven via een bedrijf in Dubai dat in handen was van haar medewerkers. En dankzij een samenwerking met een diamantbedrijf dat eigendom was van de staat zou er voor 180 miljoen euro aan overheidsschuld terechtgekomen zijn in een noodlijdend juwelenmerk dat deels eigendom was van haar echtgenoot.

Verder zouden ook twee bedrijven van Dos Santos (en hun onderaannemingen) tot 450 miljoen euro gekregen hebben van een luxueus vastgoedproject in de Angolese hoofdstad Luanda.

Met het geld dat Isabel dos Santos en haar echtgenoot vergaarden, konden ze erg comfortabel leven. Zo verwierven ze verscheidene luxueuze eigendommen, waaronder een appartement van 50 miljoen in de exclusieve woontoren La Petite Afrique in Monaco, drie eigendommen van 28 miljoen in de chique wijk Kensington in Londen en optrekjes in Dubai, Lissabon en de Algarve.

Het koppel heeft ook een superjacht van 29,5 miljoen euro en Sindika Dokolo claimt dat hij de grootste collectie Afrikaanse kunst ter wereld heeft. Het contrast met de bevolking in Angola kan niet groter zijn, waar meer dan de helft moet rondkomen met minder dan 1,5 euro per dag.

Drie weken geleden bevroor de minister van Justitie van Angola de activa van Dos Santos, Dokolo en hun belangrijkste adviseur. Dat gebeurde na beschuldigingen dat ze olie- en diamantbedrijven van de staat zo’n 900 miljoen euro lichter hadden gemaakt. In september begon ook al een strafrechtelijk onderzoek naar onregelmatigheden toen Dos Santos aan het hoofd stond van Sonangol.

Dos Santos en haar echtgenoot ontkennen alle aantijgingen. Volgens hen werden computers van hun medewerkers gehackt en zijn ze het slachtoffer van een politieke heksenjacht. ,,Mijn fortuin is er gekomen door mijn karakter, mijn intelligentie, mijn opleiding, mijn professionele capaciteiten en mijn doorzettingsvermogen”, schreef ze op Twitter.

De heksenjacht zou geleid worden door de nieuwe president van Angola, João Lourenço. Hij zou Dos Santos op die manier willen uitschakelen als potentiële politieke tegenstander. Ze beweert immers te ‘overwegen‘ om zich kandidaat te stellen tijdens de volgende presidentsverkiezingen.

Ook voormalig president José Eduardo dos Santos pleit onschuldig en ontkent in een open brief dat hij geld van de staat weggesluisd zou hebben.

Jose Eduardo dos Santos regeerde Angola tussen 1979 en 2017 met ijzeren hand. Zijn tegenstanders beschuldigen hem ervan de economie in Angola, een van de armste landen ter wereld, naar zijn hand te hebben gezet om er persoonlijke rijkdom uit te halen.

Hij maakte tijdens zijn regeerperiode de meest waardevolle bedrijven staatseigendom. De opbrengsten gingen naar een select groepje politici en militairen. Het maakte dat Angola gerangschikt werd als een van de meest corrupte landen ter wereld.

Isabel dos Santos is overigens niet de enige van zijn kinderen die het warm krijgt onder de voeten. Haar halfbroer José Filomeno staat terecht omdat hij geprobeerd zou hebben om 450 miljoen euro te verduisteren uit een overheidsfonds. Ook hij pleit onschuldig.

Halfzus Welwitschia werd vorig jaar afgezet als parlementslid nadat ze naar het Verenigd Koninkrijk was verhuisd. Ze vluchtte naar eigen zeggen nadat ze bedreigd werd door de geheime dienst.

Het Angolese gerecht heeft nu aangekondigd dat ze alle mogelijke middelen en internationale mechanismen zullen gebruiken om Isabel dos Santos te laten terugkeren naar het land. Ze verblijft nu deels in Londen en deels in Dubai. 

Ze beschuldigen de vrouw ervan dat ze samen met haar echtgenoot meer dan een miljard dollar verduisterd heeft van de rekeningen van de overheidsbedrijven Sonagol, een oliebedrijf, en Ediama (diamant) om hun privézaken te financieren. 

Ook tegenover de Angolese justitie ontkent dos Santos alle beschuldigingen, en ze beweert dat ze nooit op de hoogte werd gebracht van de vervolging. Volgens de procureur-generaal had dos Santos wel een kennisgeving gekregen en had ze nog de dag zelf het land verlaten.

Begin januari opende het Portugese gerecht ook al een onderzoek naar dos Santos voor witwassen van overheidsgeld.