Rekenkamer: EU-antiterreurbeleid moet beter

Gelijk oplopend met de toename van het aantal terreuraanslagen op Europees grondgebied is Brussel op het vlak van antiterreur steeds actiever geworden. In overleg met de EU-ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken ontwikkelde het programma’s voor bewustmaking en bestrijding van radicalisering, identificatie en aanpak van geradicaliseerden en bestrijding van terroristische propaganda op internet.

Alleen zijn daarbij inmiddels zoveel diensten en directoraten-generaal betrokken, en zoveel geldpotjes, dat het overzicht ontbreekt, en al helemaal op de effectiviteit van het beleid.

Die wordt volgens de Rekenkamer bovendien te veel gemeten in aantallen bijeenkomsten met bijvoorbeeld psychologen, politiemensen, leerkrachten en cipiers (als het gaat om herkenning en bestrijding van radicalisering) en te weinig in concrete gegevens over aantallen geradicaliseerden die op tijd in kaart zijn gebracht, en daarmee van planning en deelname aan terreuracties zijn afgehouden.

Ook stelt de Rekenkamer vast dat de Brusselse input ongelijk over de lidstaten is verdeeld. Tegelijkertijd erkent ze dat daarvoor een logische verklaring is. Wie één of meer keren met ernstige terreuraanvallen is geconfronteerd zal sneller geneigd zijn te investeren in antiterreur dan wie tot nu toe aan aanvallen is ontsnapt. Ook stelt de Rekenkamer nadrukkelijk dat de rol van Europa nooit meer dan ondersteunend kan zijn. Nationale veiligheid is immers geen EU-taak, maar voor de volle 100 procent een verantwoordelijkheid van de lidstaten.

,,De Rekenkamer bevestigt wat iedereen eigenlijk al weet: radicalisering voorkom je niet met leuke praatclubjes in Brussel, maar vergt een wijkgerichte aanpak'', zo concludeert Europarlementariër Dennis de Jong (SP) op basis van het rapport. ,,Hooguit kun je op Europees niveau afspraken maken over het verwijderen van teksten op internet die oproepen tot terroristisch geweld, maar verder is het vooral een zaak door te dringen tot in de haarvaten van wat er in kwetsbare wijken gebeurt. Dat is geen taak voor de Europese commissie.''

De Jong zou dan ook de miljoenen die Brussel nu aan coördinatie besteedt, liever reserveren voor mensen die lokaal actief zijn: de wijkagent, leraren, zorg en maatschappelijk werk: ,,Die hebben geen tijd om reisjes naar Brussel te maken om daar hun ervaringen met anderen uit te wisselen, want zij zijn juist in hun wijk hard nodig. Ik ben dan ook niet verbaasd dat de Rekenkamer vaststelt dat er vooral beleidsambtenaren aan de netwerken deelnemen en niet de mensen die in de wijk actief zijn.''

De Europese commissie, die Rekenkamerrapporten per definitie vóór publicatie krijgt voorgelegd en erop mag reageren, sputtert niet veel tegen. Aanbevelingen van de Rekenkamer om de effectiviteit van het Brusselse beleid te verbeteren en vooral ook het toezicht op de effectiviteit, neemt ze ruimhartig over. Eenvoudig is het allemaal niet, erkent de Rekenkamer, omdat radicalisering een veelkoppig monster is, met ‘push’-factoren als uitsluiting en marginalisering, en ‘pull’-factoren als misbruik van religieuze verhalen om geweld te rechtvaardigen. Voor de Rekenkamer staat de noodzaak om radicalisering te bestrijden niet ter discussie. ,,De meeste terreurverdachten die betrokken waren bij recente aanslagen in Europa waren geradicaliseerde EU-burgers.''