‘Kernramp kan na migranten nieuw wapen van Belarus tegen Europa zijn’

Het regime heeft daarmee al gedreigd, aldus Tichanovskaja. Minsk activeerde eind vorig jaar zijn eerste reactor, de Astravjets-centrale, hemelsbreed op slechts 40 kilometer van de Litouwse hoofdstad Vilnius, de tweede wordt volgend jaar opgestart. De Litouwse regering ziet de centrales zelfs bij normaal functioneren al als een bedreiging omdat ze niet zouden voldoen aan de veiligheidsnormen. Loekasjenko zal hoe dan ook niet opgeven, aldus Tichanovskaja, die Europa aanspoorde snel meer druk op het regime te zetten.

Volgens haar onderschat het Westen nog steeds de ernst van de situatie. Burgers worden gevangen gezet ‘omdat ze de verkeerde sokken dragen’, het regime verklaart openlijk dat het het maatschappelijk middenveld wil vernietigen, gevangenen krijgen in hun cel gif toegediend. ,,In onze gevangenissen zitten meer mensen dan hier in jullie Parlement.” Ze vertelde ook hoe het regime jonge demonstranten tot schuldbekentenissen dwingt. ,,Weigeren ze schuld te bekennen, dan wordt hun vader gemarteld.”

Als het Parlement van de 39-jarige oppositieleidster dankbaarheid had verwacht voor nu al vijf sanctieronden tegen Loekasjenko en zijn naaste medewerkers, dan was dat een misrekening. Europa kwam pas in actie toen Minsk een burgervliegtuig kaapte om er een het regime onwelgevallige journalist uit te halen. Tichanovskaja: ,,Ik vraag me af of er iets zou zijn gebeurd als in dat toestel geen EU-burgers hadden gezeten.”

De situatie, zei ze, was op dat moment al maandenlang zeer ernstig aan het ontsporen. Honderden mensen die op onafhankelijkheidsdag de straat opkwamen werden aangehouden en in de cel gesmeten, twee jonge journalisten die er verslag van uitbrachten tot twee jaar cel veroordeeld. Regelmatig bezwijken er gevangenen tijdens hun ‘verhoor’.

Ondanks alle repressie wil meer dan de helft van de Belarussen nog steeds nieuwe presidentsverkiezingen, aldus Tichanovskaja, die de westerse media en passant opriep niet langer te schrijven over ‘president Loekasjenko’. ,,Noem hem niet wat hij niet is, hij is een burger die zich het presidentschap wederrechtelijk toe-eigent.”

De 39-jarige oppositieleidster werd even persoonlijk toen ze het had over haar man en beste vriendin, allebei in de cel, en over haar kinderen die geen gezinsleven kennen. ,,Geen vader die zijn dochter vergezelt op haar eerste schooldag, of zijn zoon helpt zijn fiets te herstellen. Onze tijd verstrijkt in tranen.” Ze eiste bijna steun. ,,Onze strijd voor vrijheid is uw strijd, alleen schouder aan schouder kunnen we bereiken dat de democratie overleeft.” EP-voorzitter Sassoli prees Tichanovskaja voor haar moed. ,,U bent voor ons de stem van de vele politieke gevangenen in Belarus. Wees er zeker van dat uw strijd ook onze strijd is.”

Honderden uitgeputte Irakezen zijn inmiddels weer op weg terug naar huis: