Kabinet accordeert Navo-lidmaatschap Zweden en Finland, parlement nu aan zet

,,We hebben zonet een wezenlijke stap gezet voor onze veiligheid”, zei minister Wopke Hoekstra (Buitenlandse Zaken, CDA) na afloop van de extra ministerraad. ,,Deze beslissing markeert dat de tijd waarin wij leven totaal veranderd is ten opzichte van een halfjaar geleden. Toen was het totaal ondenkbaar dat Zweden en Finland zélf deze stap zouden zetten.” 

De twee landen hebben na de Russische inval van Oekraïne het Navo-lidmaatschap aangevraagd. Volgens Hoekstra wordt het bondgenootschap zo ‘verder versterkt’. ,,Voor Nederland belangrijke bondgenoten uit de EU horen straks ook bij de Navo. Dat versterkt de veiligheid voor hen, maar ook voor ons.”

De uitbreiding van het Navo-bondgenootschap met de twee Scandinavische landen is meteen voor een spoedadvies naar de Raad van State gestuurd, zei Hoekstra. Hij verwacht dat het adviesorgaan komende donderdag al advies kan geven. ,,We hopen dat de Tweede en Eerste Kamer spoedig tot behandeling zullen overgaan.”

De Tweede Kamer gaat na donderdag met reces tot begin september, de Eerste Kamer vergadert nog een weekje langer door. Hoekstra wil niet zeggen of de Kamer terug zou moeten komen van reces. ,,De Kamer gaat zelf over de agenda. Maar ook daar ziet men het belang van grote snelheid.”

Nederland was niet het enige land dat vandaag formeel akkoord gaf voor de toetreding van Zweden en Finland tot het bondgenootschap; dat deden alle dertig lidstaten. De twee nieuwkomers mogen vanaf nu meepraten, al is meestemmen er nog niet bij. De twee aspirant-leden hebben nu alleen nog de goedkeuring nodig van de parlementen van de meeste van de dertig lidstaten.

Zweden en Finland begonnen maandag aan het overleg dat hen moest klaarstomen voor het lidmaatschap. Dat duurde voor eerdere kandidaat-leden vele maanden, maar was nu al in een dag klaar. De twee landen werken al jaren heel nauw samen met de westerse militaire alliantie.

,,Dit is echt een historisch moment voor Finland, voor Zweden en voor de NAVO. We delen dezelfde waarden en staan voor dezelfde uitdagingen in de Baltische Zee en ook daarbuiten. Ik reken op alle bondgenoten voor een snelle ratificatie van het lidmaatschap”, aldus secretaris-generaal van de alliantie Jens Stoltenberg. Volgens hem had de dreiging van Rusland door de oorlog in Oekraïne een belangrijke rol gespeeld bij het aanstaande lidmaatschap van beide landen. 

NAVO-ambassadeurs en permanente vertegenwoordigers keurden vanochtend formeel de besluiten goed van de NAVO-top van vorige week. Toen nam de alliantie de historische beslissing om Ruslands buurland Finland en de Scandinavische partner Zweden uit te nodigen om zich bij de militaire club aan te sluiten.

De weg voor Zweden en Finland was afgelopen week vrij toen Turkije op de Navo-top in Madrid het verzet tegen hun toetreding opgaf. Toch is onbekommerd toeleven naar het lidmaatschap er nog niet bij. De Turkse president Recep Tayyip Erdogan dreigde tijdens de top toetreding alsnog te dwarsbomen als Zweden en Finland in zijn ogen te weinig werk maken van hun toezeggingen over, bijvoorbeeld, het aanpakken en uitleveren van leden van de Koerdische PKK die door Turkije en ook door de Europese Unie en de Verenigde Staten als terroristische organisatie wordt beschouwd. 

President Recep Tayyip Erdogan zei eerder dat Zweden had beloofd 73 ‘terroristen’ uit te leveren en al drie of vier van hen zou hebben gestuurd. Het regeringsgezinde Turkse dagblad Hurriyet publiceerde een lijst van 45 mensen, waaronder 33 gezocht uit Zweden en 12 uit Finland. Zowel de Zweedse minister van Buitenlandse Zaken Ann Linde als haar Finse ambtgenoot Pekko Haavisto zeiden op een persconferentie na afloop dat er goed overleg gaande was met Turkije om Turkse bedenkingen te overkomen. Volgens Linde waren er geen specifieke afspraken gemaakt met Turkije over de aanstaande uitlevering van ‘terroristen’. 

Turkije maakt zich al jaren sterk voor de uitlevering van personen die het beschouwt als banden met de Koerdische Arbeiderspartij (PKK. Het is op jacht naar aanhangers van de verbannen Turkse geestelijke Fethullah Gülen. Gulenisten worden door Turkije beschuldigd van een mislukte staatsgreep tegen president Erdogan in 2016.

Zweden en Finland voelen de druk van Turkije, want ook na de ondertekening dinsdag van de uitbreiding van het Navo-verdrag met de twee nieuwelingen kan dat land nog steeds een spaak in het wiel steken. Het gewijzigde verdrag moet worden goedgekeurd door de parlementen van bijna alle Navo-landen, ook het Turkse. 

,,Ik kijk uit naar een snel ratificatieproces”, zei Haavisto. De Russische invasie van Oekraïne heeft het proces extra urgent gemaakt, vond hij. ,,Het zal de twee naties in de westerse militaire alliantie verankeren en de NAVO meer slagkracht geven, vooral in het licht van de militaire dreiging van Moskou.”

De zogeheten ratificatie gaat sowieso flink wat maanden duren, omdat die bijvoorbeeld in Nederland doorgaans veel tijd vergt, zelfs als er haast wordt gemaakt om Zweden en Finland niet te lang te laten bungelen. Ze kunnen nu nog geen beroep doen op bescherming van de Navo. Stoltenberg sprak de hoop uit dat de procedure binnen enige maanden kon worden afgerond. ,,Er is nooit een snellere procedure geweest", aldus de NAVO-baas.