Brussel: Europese landen moeten minder snel hun binnengrenzen dichtgooien

Grenzen dichtgooien moet ook nu al een laatste redmiddel zijn, er moet een dringende reden voor zijn, en dan nog mag het alleen tijdelijk en moet het als het even kan vooraf en met redenen omkleed worden gemeld aan Brussel. Maar in de 15 achterliggende maanden grepen landen naar het oordeel van de Commissie wel eens te snel en langdurig naar dit extreme wapen. 

Dat leidde vooral in grensregio’s tot grote overlast voor de circa 1,7 miljoen burgers die vandaar in een buurland werkten, studeerden of winkelden. Maar het leidde ook tot soms urenlange wachtrijen voor binnengrenzen die eigenlijk al lang waren verdwenen. ‘En daarmee tot ernstige verstoringen van de bevoorradingsketen’, aldus de Commissie.

De ‘green lanes’ (snellere doorgang voor het vrachtverkeer) waarmee dat in een aantal gevallen werd opgelost, moeten vast onderdeel worden van een nieuw Schengenverdrag (Schengen regelt de open grenzen). Want als er nog nieuwe pandemieën komen, dan mogen die nooit meer de interne markt raken zoals corona dat heeft gedaan. Andere maatregelen waar Brussel wel brood in ziet: versterking van de samenwerking tussen de 26 Schengenlanden, onder meer tussen politie- en vreemdelingendiensten, een jaarlijks overleg van de Schengen-hoofdsteden en een scorebord, een middel dat Brussel vaker uit de kast haalt als iets niet lekker loopt. 

Zo’n scorebord heeft zelfs geen sancties nodig, het idee is dat lidstaten automatisch bovenaan willen staan als best presterend en zich de ogen uit de kop schamen als ze in de onderste helft belanden. Ook een verdere versterking van de bewaking van de buitengrenzen en een strengere aanpak van mensensmokkel maken deel uit van de plannen, maar daar doet Brussel later dit jaar aparte voorstellen voor. 

Bij de presentatie van de nieuwe Commissievoorstellen gaf vice-voorzitter Margaritis Schinas hoog op van Schengen, dat hij ‘een symbool van Europa’ en ‘het juweel in onze kroon’ noemde. Ook prees hij het 420 miljoen inwoners tellende gebied als ‘de grootste vrij-reizen-zone ter wereld’. ,,Dat is niet altijd zo geweest”, aldus de Griek. ,,Toen ik 15 was en voor het eerst ging reizen werd ik als een crimineel beschouwd en werd ik aan de grens zowat uitgekleed om te zien of ik niet te veel geld bij me had.” 

De Commissie gebruikt haar evaluatie van Schengen in coronatijd om – niet voor het eerst – ook aan te dringen op snelle toelating van Bulgarije, Roemenië en Kroatië, drie EU-lidstaten die tegen hun zin nog buiten Schengen staan (twee andere, Ierland en Denemarken, willen niet). Anders dan de Commissie vinden sommige Europese landen dat dit drietal nog niet aan alle voorwaarden voldoet.