Atoombom na 60 jaar nog steeds niet boven water

In 1958 botsten er boven de kust van Savannah twee bommenwerpers op elkaar. Een van de bommenwerpers droeg een atoombom bij zich. Om te voorkomen dat de atoombom bij een eventuele noodlanding tot ontploffing zou komen op het land, besloot de bemanning van de bommenwerper de bom boven de oceaan te laten vallen. Hoewel er nadien verschillende zoektochten zijn georganiseerd en er vele pogingen zijn gedaan om de bom te lokaliseren, is het tot op heden nog niet gelukt de verloren atoombom terug te vinden op de bodem van de Atlantische Oceaan.

Sommige inwoners van de stad zijn bang voor de mogelijke gevolgen die de atoombom op de bodem van de zee kan hebben. Maar Sico van der Meer, onderzoeker bij het Clingendael Instituut en expert op het gebied van non-conventionele wapens, zegt dat de inwoners van Savannah niet hoeven te vrezen. ,,Als atoombom is hij zeer waarschijnlijk niet meer te gebruiken. Ik zou me, als ik hen was, eerder zorgen maken over Trump en Noord-Korea, met hun nucleaire wapens nu.”

Van der Meer: ,, Hij kan niet meer als atoombom afgaan, denk ik. Er zitten chemische stofjes in die slechts een aantal jaren werkzaam blijven. Na zo’n lange tijd zijn die stofjes niet meer werkzaam. Bovendien moet zo’n atoombom goed onderhouden worden om te kunnen blijven werken. Er kan dus geen atoomexplosie meer plaatsvinden.”

Toch kleven er nog wel gevaren aan. Want er zit nog wel radioactief materiaal in de bom. Radioactief materiaal vergaat niet zomaar op de zeebodem, maar het omhulsel van dat materiaal kan wellicht wel eroderen. ,, Het metalen omhulsel zal uiteindelijk wel vergaan. Ik denk niet dat dat nu al is gebeurd, na zo’n relatief korte tijd. Maar op den duur kan dat zeker gebeuren. Dan kan er radioactief materiaal in de zee gaan lekken. Dat zou een enorme milieuschade veroorzaken.”

Er is een ander rampscenario dat volgens Van der Meer een stuk onwaarschijnlijker is, maar niet onmogelijk. ,,Het zou natuurlijk kunnen dat iemand die bom opspoort en steelt. Er zit natuurlijk nog wel een hoge concentratie radioactief materiaal in die gestolen kan worden. Daarmee kan je een ‘vuile bom’ maken. Als je een gewoon explosief erop zou plakken en tot ontploffing brengt, dan verspreidt het radioactieve materiaal zich wel. Theoretisch kan het, maar het lijkt mij meer een James Bond scenario.” 

Waarschijnlijk zijn die scenario's niet door de hoofden van piloot Howard Richardson en zijn co-piloot gegaan op het moment van het lozen van de atoombom. Terwijl ze de dood in de ogen keken, leek dit de enige juiste optie.

Op 5 februari 1958, iets na middernacht en op het hoogtepunt van de Koude Oorlog was Amerikaanse Air Force piloot Howard Richardson op een topgeheime trainingsvlucht voor de Strategische Luchtcommando’s (Strategic Air Command, SAC). In zijn B-47 bommenwerper oefende hij het lange-afstandsvliegen voor het geval dat hij moest uitvliegen naar Rusland en aan moest vallen.

Om de training zo realistisch mogelijk te maken, werd er een echte atoombom aan boord geplaatst, een Mark 15, met serienummer 47782. Terwijl hij over North-Carolina en Georgia vloog, werd de bommenwerper geraakt door een ander militair vliegtuig. Er werd een groot gat geslagen in een van de vleugels en een van de motoren werd haast van het vliegtuig afgeslagen. Richardson vertelde tegen de BBC: ,,We voelden opeens een harde schok en zagen een grote steekvlam aan onze rechterkant. We wisten niet wat het was. Eerst dachten we dat het iets buitenaards was, maar het kon alleen maar een ander vliegtuig zijn.”

Het vliegtuig daalde snel, maar Richardson kreeg het voertuig weer onder controle. Hij en zijn copiloot namen toen de beslissing die vele mensen het leven heeft gespaard. Ze kozen ervoor de atoombom boven het water te lozen, ongeveer drie kilomeer vanaf de kust, zodat hun vliegtuig lichter zou zijn en om een nucleaire explosie bij een noodlanding te voorkomen. ,,We hadden toestemming om de atoombom te lozen, voor de veiligheid van de bemanning,” vertelde Richardson. Hij zette het gehavende vliegtuig veilig aan de grond en ook de piloot van de andere bommenwerper kwam levend uit het incident. Direct na het ongeluk werd een zoektocht naar de atoombom opgestart, maar tevergeefs.

De verloren atoombom zou vele malen krachtiger zijn dan de atoombom die in 1945 Hiroshima, Japan verwoestte. Van der Meer: ,,De atoombom die op Hiroshima viel was een prehistorisch model. Natuurlijk veroorzaakte het nog steeds honderdduizenden doden, maar tegenwoordig zijn alle kernbommen tot wel duizend keer gevaarlijker en zwaarder dan toen.” Volgens de Amerikaanse Air Force is het nu het beste de atoombom op de bodem van de oceaan te laten liggen, meldt BBC.