Zijn mensen niet meer binnen te houden? ‘Lockdown heeft een houdbaarheidsdatum’

De politie legde in de nacht van vrijdag op zaterdag een illegaal pokertoernooi in Zaandam stil. In het pand waren 53 mensen aanwezig. Zij hebben allemaal een boete van 390 euro gekregen. Volgens de politie gaat het om pokeraars uit het hele land. Tijdens de arrestaties raakten twee agenten lichtgewond. Diezelfde nacht kwam er een melding over een mogelijk feestje bij de Groningse studentenvereniging Vindicat. In het gebouw troffen agenten vijftien personen aan. Die zijn op de bon geslingerd en door Vindicat uit de vereniging gezet. 

De afgelopen weken was het vaker raak met illegale coronabijeenkomsten. Feesten, ook op privéterrein, zijn  strafbaar vanwege de noodverordeningen. Die gelden om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. 

,,Dit viel te verwachten”, zegt gezondheidszorgpsycholoog Bjarne Timonen over de illegale feesten. ,,Zeker bij jongeren en jonge studenten. Hun brein is nog in ontwikkeling, ze kunnen zichzelf minder goed in bedwang houden. Hun behoefte aan sociaal contact is sterk, bij sommigen weegt dat zwaarder dan de angst voor corona. Zeker als ze op het nieuws zien dat jongeren minder risico lopen dan ouderen.” Daarbij speelt ook ‘kuddegedrag’ een rol, zegt de psycholoog. ,,Voorbeeld doet volgen, of het nu om iets goeds gaat of niet.”

Zijn boodschap: stel aparte regels op voor jongeren. Veiligheidsberaad-voorzitter Hubert Bruls pleitte dit weekend ook voor een versoepeling van de coronamaatregelen voor deze groep. Timonen: ,,Verwacht niet dat iemand van 85 jaar zich hetzelfde gedraagt als iemand van 17. Faciliteer hun behoeftes, maar maak duidelijk dat het wel op een verantwoorde manier moet gebeuren. Geef ouders duidelijke richtlijnen. Toon ook empathie: wij begrijpen jullie, wij zijn ook jong geweest. Als je je kop in het zand steekt, krijg je juist dit soort feesten.” 

Dat het niet alleen jongeren zijn die de bijeenkomsten organiseren, verbaast Timonen niet: ,,Onze hersenen hebben primitieve, meer dierlijke regionen. We moeten af en toe de teugels laten vieren. Normaal duiken we op vrijdagavond de kroeg in. Dat heeft ook iets gezonds, het houdt ons in balans.” Je ziet, zegt hij, dat de risk-takers als eerste overstag gaan. Mensen die van zichzelf al meer ‘neurotisch’ zijn, zullen als laatst over de dam gaan. ,,Met die ontwikkeling moet je als overheid rekening houden. Een lockdown heeft een houdbaarheidsdatum.”

Hoogleraar sociale psychologie Tom Postmes van de Rijksuniversiteit Groningen denkt dat de illegale feestjes vooral nog een uitzondering zijn. Het overgrote deel van Nederland houdt zich aan de regels, ziet hij. ,,Zij zijn nog flink bang en het draagvlak voor de maatregelen is enorm.” Zo bleek uit een recent onderzoek van I&O Research dat 90 procent van de Nederlanders het kabinetsbeleid dat leidde tot een ‘intelligente lockdown’ steunt. Ook verwachten de meeste mensen dat er nog zeker zes maanden beperkende maatregelen zullen gelden. 

Als de besmettingscijfers blijven dalen, kunnen wel bepaalde ‘deelgroepen’ zich onttrekken, zegt Postmes. ,,Veiligheid en solidariteit zijn belangrijk om zo’n intelligente lockdown vol te houden. Met alle nieuwsberichten dat het minder druk is op de ic’s, denken sommigen: het is veilig, het kan weer.” Daarnaast ontstaan bij crises vaak ‘clandestine activiteiten’, vertelt hij. ,,Kappers die toch stiekem gaan knippen of zo’n pokertoernooi, dat voorziet in de behoeften van mensen die graag gokken. Maar dit zullen acties van een minderheid zijn.”

De politie kon zondag niet zeggen of de illegale feesten een groeiend fenomeen zijn. Aanstaande dinsdag brengt de politie volgens een woordvoerder pas weer nieuwe cijfers naar buiten. 

Bekijk onze video’s over het coronavirus in onderstaande playlist: