Veel gemeenten zitten op zwart zaad

Er wordt rekening mee gehouden dat veel meer gemeenten in de toekomst preventief onder toezicht komen te staan. Zij moeten dan verantwoording af gaan leggen voor hun uitgaves.

De verslechterde financiële huishouding is volgens de onderzoekers terug te voeren op de extra taken op sociaal terrein die gemeenten sinds 2015 hebben gekregen. Zo zijn ze sinds dat jaar verantwoordelijk voor maatschappelijke ondersteuning, jeugdhulp en ondersteuning van mensen die moeilijk aan een baan kunnen komen. ,,Zowel operationeel als financieel een monsterklus'', oordelen de onderzoekers over de transitie. Veel gemeenten zijn ontevreden over de hoogte van het budget dat ze hiervoor van het Rijk hebben gekregen. Ook de verdelingssystematiek krijgt veel kritiek, zegt BDO.

Toch zijn er gemeenten die goed presteren, ondanks de extra uitgaven die ze moeten doen. De Randstadprovincies hebben het over de gehele linie financieel beter voor elkaar dan gemeenten in andere gebieden.

Opvallend is dat gemeenten in Flevoland op alle fronten bovengemiddeld scoren. Dit is vooral te danken aan de sterke economische groei van deze regio en dan met name van Almere. In Zeeland wordt daarentegen geworsteld. Daar zorgt de leegloop van het platteland naar de stedelijke gebieden dat de gemeenten het financieel minder goed voor elkaar hebben.

Frank van der Lee van BDO vindt dat aandacht moet komen voor de effecten van leegloop. ,,Naar verwachting nemen deze verschillen, tussen gemeenten de komende jaren verder toe, door toenemende vergrijzing in de meer afgelegen gebieden.''

Toch zijn de financieel sterkste gemeenten niet de grootste. Gemeenten tot en met 20.000 inwoners zitten het best bij kas. Gemeenten met 50.000 tot 250.000 inwoners hebben het financieel een stuk zwaarder. Het beeld van de grootste gemeenten is wisselend.

In 2017 gaven gemeenten ruim 24 miljard euro uit aan sociale zaken. Het aantal gemeenten nam overigens af. In 2017 waren er nog 388, door herindeling is het aantal verminderd tot 355.