'Tijd voor diepgaand onderzoek naar misbruik in de kerk'

Volgens NRC gaat het om 20 van de 39 Nederlandse hoge geestelijken die tussen 1945 en 2010 actief waren. Vier maakten zich volgens de krant zelf schuldig aan misbruik: hulpbisschop Jan Niënhaus (Utrecht), bisschop Jo Gijsen (Roermond), bisschop Philippe Bär (Rotterdam) en bisschop Jan ter Schure (Den Bosch).

De Rooms-Katholieke Kerk in Nederland (RKK) wil in een reactie alleen kwijt dat het overzicht 'in grote lijnen klopt'. 

Vijf vragen aan Annemie Knibbe van het Vrouwen Platform Kerkelijk Kindermisbruik.

1. Van de kerkleiders die van misbruik worden beschuldigd, leeft alleen Bär nog. Wordt hij aangepakt?

,,Het zou goed zijn als hij verantwoording af zou leggen maar uit zichzelf zal hij dat, denk ik, niet doen. Er zal druk van buitenaf moeten komen: de politiek heeft daar een taak of justitie. Het nieuws van dit weekend gaat nog verder dan we met z’n allen dachten dus misschien komt het in Nederland nu ook eindelijk van een diepgaand onderzoek naar de omvang van de misbruikschandalen - zo'n onderzoek als eerder al in de VS en Duitsland heeft plaatsgevonden. De slachtoffers hebben daar, vind ik, recht op.’’

2. Wat gebeurt er met de ‘doofpotdaders’, de leiders die het misbruik verborgen hielden?

,,Ook hun rol zou in zo’n onderzoek bekeken kunnen worden. Uit het onderzoek in de VS bleek een jarenlange, diepgewortelde cultuur van zwijgen en overplaatsen. Op de korte termijn kan een specifieke rechterlijke zaak, hier in Nederland, misschien bepalend zijn. Dan heb ik het over die civiele zaak van een mannelijk slachtoffer die de congregatie van de paters van de heilige Geest verantwoordelijk stelt: als die orde wél had opgetreden, was hij niet misbruikt. De uitspraak kan een belangrijke precedentwerking voor de aanpak van andere ‘doofpotdaders’ hebben.’’

3. ‘Wir haben es nicht gewusst’, zei Simonis in 2010 op tv over het misbruik. Wist u toen al: dat is een leugen?

,,Ik heb dat altijd een zeer dubbelzinnig antwoord gevonden. Simonis verwees ermee naar de uitspraak van de Duitsers over de Holocaust maar het was toch immers juist zo dat heel veel Duitsers er wél van wisten?’’

4. Het is in de katholieke kerk misbruikschandaal op schandaal. Houdt het nooit op?

,,Het was de afgelopen jaren een van de belangrijkste redenen voor slachtoffers om misbruik te melden: dat het nóóit meer mocht gebeuren. Maar helaas kunnen we daar nog steeds niet op vertrouwen. Ook nu nog zijn er in Nederland bewegingen binnen de katholieke kerk die de afgesproken code voor grensoverschrijdend gedrag niet ondertekenen, die niks te maken willen hebben met de ‘wereldlijke rechtsorde’. Daar zitten de slachtoffers van de toekomst.’’

,,Ik heb lang gehoopt dat de kerk het vertrouwen terug zou verdienen, maar ik moet tot mijn grote spijt bekennen dat ik niet meer denk dat de kerkelijk leiders het uit eigen beweging kunnen. De paus vroeg na verhalen van Ierse misbruikslachtoffers om ‘vergiffenis’, maar daar kan, vind ik, pas sprake van zijn na erkenning, na openheid. De VN heeft de paus in 2014 gevraagd om de archieven open te stellen om misbruikschandalen te onderzoeken en dat heeft de paus geweigerd. Dat is veelzeggend.’’