Minister: Getuigen verklaring Marco Kroon moeten pers mijden

VIDEOWie wat weet over het omstreden optreden van oorlogsheld Marco Kroon in Afghanistan in 2007 moet daarover niet met journalisten praten, vindt minister Ank Bijleveld (Defensie). Ze noemt het 'heel vervelend dat mensen blijkbaar via de pers willen spreken' en vraagt hun 'zich keurig' bij het Openbaar Ministerie te melden.

Binnenlandredactie 09-05-18, 06:38 Laatste update: 09-05-18, 15:38

Uit gesprekken die journalisten van De Volkskrant voerden met betrokkenen blijkt dat er na een jaar onderzoek nog altijd geen bewijs is gevonden voor de bewering van Kroon dat hij in 2007 in Afghanistan is ontvoerd en daarna zijn gijzelnemer heeft gedood. De defensietop houdt er daarom ernstig rekening mee dat hij zijn verhaal in elk geval deels heeft verzonnen.

Nadat Kroon zelf bij toenmalig Commandant der Strijdkrachten Tom Middendorp melding had gemaakt van het geweldsincident, werd begin 2018 op verzoek van het OM een intern onderzoek ingesteld.

Bijleveld benadrukt dat het onderzoek nog altijd loopt en noemt het 'onverstandig' dat betrokkenen met kennis van de kwestie intussen journalisten te woord staan. Ze zegt 'van harte te hopen dat níemand meer via de pers praat maar rustig het onderzoek zijn werk laat doen.'

Na de interne melding van het incident spraken medewerkers van de militaire inlichtingendienst MIVD tientallen betrokken, ook in Afghanistan, blijkt uit de gesprekken met dertien mensen die betrokken waren bij Kroons geheime missie in Kaboel of die kennis hebben van het interne onderzoek daarnaar. ,,Alles en iedereen die iets zou kunnen weten en die we hebben kunnen opsporen, is gehoord. De conclusie is dat defensie niet kan bevestigen dat het waar is. Er zijn geen aanwijzingen dat het is gebeurd'', zegt een hoge defensiebron met kennis van het dossier dat na het onderzoek naar het OM is gegaan.

'Hij of ik'

Foto uit het programmaboekje bij de uitreiking van de Militaire Willems-Orde aan kapitein Marco Kroon in mei 2009. Marco Kroon in Afghanistan. © Defence Audiovisual Service/Vipe

Het incident vond plaats tijdens een militaire operatie die geheim moest blijven. Kroon kwam begin 2018 zelf met een verklaring naar buiten. Later lichtte hij zijn melding verder toe in het AD.

Volgens Kroon was hij in 2007 in Afghanistan kort gevangen genomen. Hij zou daarbij hardhandig zijn ondervraagd, mishandeld en vernederd. De man probeerde te achterhalen wat de Nederlandse militair in Afghanistan deed en wie hij was. Kroon gaf geen informatie prijs en wist zijn operatie geheim te houden, schrijft hij. Toen Kroon om onduidelijke redenen werd vrijgelaten, maakte hij wekenlang jacht op de man omdat hij volgens Kroon zijn operatie en die van zijn makkers in gevaar kon brengen. Niet met het doel om hem te doden, maar om hem gevangen te nemen.

Kroon vertelde dat hij de man die hem gevangen had genomen enkele weken later weer aantrof, op een plek waar hij hem niet verwachtte. Kroon wilde hem overmeesteren, maar zag dat de man naar zijn automatische wapen greep; een AK-47. ,,Het was hij of ik.''

,,Ik moest nu aan mijn leven denken. Flitsen van zijn brute handelingen tijdens mijn gevangenschap kwamen in een klap weer allemaal boven. Ik greep in een reflex naar mijn wapen en vuurde gericht mijn hele magazijn leeg op het lichaam van de man. Hij was dood.'' De commando fouilleerde de man omdat hij wilde weten wie hij was en wat hij van Kroon en de operatie wist. ‘Een schokkende ontdekking,’ noemt Kroon het, zonder verder in te gaan op details.

Posttraumatisch stresssyndroom

De MIVD kan Kroons verhaal volgens de Volkskrant na onderzoek niet bevestigen. Op basis van de gesprekken meldt het dagblad, dat bij defensie inmiddels wordt gespeculeerd over de vraag of Kroon een posttraumatisch stresssyndroom heeft opgelopen. De militair zou zijn onderzocht, maar de aandoening is voor zover bekend niet vastgesteld.'

Geen van de bronnen van het dagblad wil uitsluiten dat Kroon iets is overkomen, maar 'mogelijk zijn feiten door elkaar gehaald en is hij ze echt gaan geloven', zegt een bron. Zo zou Kroon in Afghanistan eens een aanrijding hebben gehad met een fruitstalletje. De Nederlander werd daarna ingesloten door omstanders en kreeg een paar klappen. Kroon zou zich hebben vrijgekocht.

Onrust

Na de verklaring van Kroon ontstond onrust bij het Korps Commandotroepen. Een aantal commando's riep Kroon op om zich niet meer in media uit te laten over de zaak. Volgens Nieuwsuur moest het ministerie van Defensie familieleden van uitgezonden commando's telefonisch gerust stellen na de uitlatingen van de drager van de militaire Willems-Orde.

Twee oud-medewerkers van Afghaanse komaf van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) gaven aan voor hun leven te vrezen, doordat majoor Kroon in de media vertelde over een geheime operatie in Afghanistan.