Dat de EMA pas eind dit jaar een definitieve beslissing neemt - dit gebeurt op 29 december - betekent nagenoeg zeker dat er in 2020 nog niet begonnen kan worden met het vaccineren van Nederlanders. Eerder werd daar nog wel op gehoopt.

De beoordeling is de laatste hobbel in het vaccintraject. Bij een positief oordeel kan het vaccin binnen een paar dagen worden toegelaten op de markt, is de verwachting. Het coronavaccin van Pfizer en BioNTech is al in productie, al zal het bij de eerste leveringen nog niet om reusachtige aantallen gaan. 

De Europese Commissie heeft 200 miljoen doses van het vaccin besteld, met een optie voor nog eens 100 miljoen doses. Nederland heeft recht op 3,89 procent van die bestelling. Voor goede bescherming zijn per persoon twee prikken nodig.

Een paar weken geleden meldden Pfizer (uit de Verenigde Staten) en BioNTech (uit Duitsland) dat hun vaccin voor 90 procent beschermt. Uit een tweede proef, waarvan de uitslag een week later bekend werd gemaakt, blijkt het middel voor 95 procent effectief. Volgens de farmaceut zijn er in de geteste groep geen ernstige klachten ontstaan door het vaccin en is het ook effectief onder ouderen.

_{Lees verder onder de tijdlijn}

Het bedrijf heeft bijna 44.000 proefpersonen gebruikt bij het testen van het middel. Het ene deel kreeg het kandidaat-vaccin, de andere groep een placebo met een zoutoplossing.

Na inenting liepen 170 mensen het coronavirus op, onder wie 162 mensen in de controlegroep met het placebo. Tien proefpersonen kregen ernstige klachten, van wie één het vaccin had gekregen. Bijwerkingen waren er volgens Pfizer en BioNTech nauwelijks, een klein deel was wat vermoeider dan anders na vaccinatie.

De farmaceuten dienden eerder al een aanvraag in voor de goedkeuring van het vaccin in de Verenigde Staten. Ook daar zou het vaccin mogelijk voor de jaarwisseling al beschikbaar kunnen zijn. Daarmee gaan de twee nek aan nek met het farmaceutische bedrijf Moderna, dat gisteren goedkeuring aanvroeg voor zowel de EU als de Verenigde Staten.  

Het Europees geneesmiddenbureau zal op 12 januari uitspraak doen over het vaccin van Moderna, een vaccin waarvan Nederland in eerste instantie recht heeft op ruim drie miljoen doses. Daarmee kunnen ruim 1,5 miljoen Nederlanders worden gevaccineerd.

Vanaf half januari kunnen er dus twee coronavaccins beschikbaar zijn. Daarmee kan Nederland in de loop van het jaar zo'n 5,5 miljoen mensen vaccineren. Er zijn nog meer vaccins aangekocht, maar die zijn nog niet zover in hun ontwikkeling als die van Pfizer/BioNTech en Moderna.

De aanvragen van Pfizer en Moderna zijn voor een voorwaardelijke handelsvergunning. Die wordt alleen toegekend als een medicijn of een vaccin in een onvervulde medische behoefte voorziet, meldt het Nederlandse College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG). 

,,Terwijl de grote onderzoeken nog lopen, kan het EMA al advies uitbrengen over de kwaliteit van de vaccins, de werkzaamheid en veiligheid. Fabrikanten moeten nadat een voorwaardelijke vergunning is verstrekt nog aanvullende gegevens verzamelen, zoals over de veiligheid en duur van de bescherming tegen COVID-19, volgens vooraf gestelde tijdslijnen”, stelt CBG-voorzitter Ton de Boer.

Het kabinet verwacht dat, bij de huidige stand van zaken, in het eerste kwartaal van 2021 zo‘n 3,5 miljoen Nederlanders zich kunnen laten vaccineren.  Het is daarbij de bedoeling om de eerste vaccins beschikbaar te stellen aan de mensen in verpleeghuizen en verstandelijk beperkte mensen in instellingen, in totaal ongeveer 155.000. Als dat niet mogelijk is om praktische redenen, dan krijgen hun verzorgers en mantelzorgers een prik.

Daarna volgen 60-plussers (de oudste mensen eerst). Eerst de groep mét en vervolgens de groep zonder medische problemen, mensen onder de zestig jaar met onderliggende medische problemen en vervolgens zorgmedewerkers die direct met corona te maken hebben.

Als er in de maanden daarna extra doses beschikbaar komen, worden nieuwe groepen toegevoegd. Het gaat dan om andere medewerkers in de zorg en tot slot ook de groep mensen onder de zestig zonder een medische indicatie.

Bekijk hieronder onze video’s over de ontwikkelingen rondom een coronavaccin: