Het aller-aller-allerfijnste voor de fietser? Een vrijliggend fietspad

Het zal toch niet waar zijn?! Het licht staat best lang op groen, maar gaat weer op rood zonder dat er zelfs maar beweging komt in de zaak. Een vrouw moppert als een voorwiel haar kuit aantikt. Een stroom bakfietsen, fietsen, e-bikes, scooters en brommers van rechts en een vergelijkbare stroom van links klonteren samen in een ongemakkelijke brei voor het licht voor rechtdoor. Tegen de tijd dat het weer op groen schiet, is de situatie nauwelijks veranderd. Het oplossend vermogen lijkt hier, op dit drukke kruispunt, de weg kwijt. Maar het is overal een beetje zo in de grote stad R. Het meest verwonderlijke: de waarneming is niet vanuit de auto gedaan, maar gewoon vanaf de fiets.

De situatie is herkenbaar. Het fietspad is overvol met allerlei ongelijksoortige vervoersmiddelen: fietsen, scootmobielen, e-bikes in alle soorten en maten, steps, bakfietsen, snor- en bromscooters − horen die niet eigenlijk op de rijbaan voor ­auto’s, hoe zat dat ook alweer?

De leeftijden en vaardigheden van al die gebruikers verschillen, net als de snelheden van hun voertuigen. Op het fietspad lijkt ook meer mogelijk dan vroeger: steeds vaker met twee rijrichtingen − alsof verkeerd rijden wordt gedoogd. Geen wonder dat veel ouders hun kinderen niet meer zelf naar school laten fietsen, en met hun SUV’s bij de scholen voor weer nieuwe gevaarlijke verkeerssituaties zorgen.

Van de 582 doden bij verkeersongevallen vorig jaar, stierven er 137 achter het autostuur en 38 als passagier in een auto. Er verongelukten echter 207 fietsers (onder hen zeker 80 e-bikers), 49 bromfietsers, inclusief berijders van speed pedelecs, want deze vorm van fiets telt als bromfiets (bron: Centraal Bureau voor de Statistiek, CBS) en de 32 bestuurders van een scootmobiel. Nog meer cijfers van het CBS: het overgrote merendeel van de ongelukkigen is man; de helft van de verkeersdoden is 60 jaar of ouder en zij hebben relatief vaak een fietsongeval. Eerlijk is eerlijk: het aantal verkeersdoden halveerde wel sinds 2000, bij een ­bevolking die groeide.

De Fietsersbond − partner van de ADR Fietstest − zet zich in voor fiets en fietser. De vereniging is ook ’s lands grote verzamelaar van data over de infrastructuur voor fietsers. Sinds 2006 poetsen honderden vrijwilligers dagelijks aan de Routeplanner van de Fietsersbond. Dankzij hen weten we dat er nu 37.000 km fietspad ligt in Nederland, bijna een keer de aarde rond, en waar het lekker doorrijdt of waar de tegels los liggen. Volgens Esther van Garderen van de Fietsersbond levert dat interessante informatie op: ,,We weten hierdoor wat fietsers belangrijk vinden en als veilig ervaren’’, zegt de directeur. ,,Vooral vrijliggende fietspaden met zo min mogelijk verkeershinder. Ook goed glad wegdek dat goed onderhouden wordt, is belangrijk. Die rustieke klinkertjes zijn hartstikke mooi, maar op drukke fietsroutes zijn je billen blijer met glad asfalt dat ­minder trilt.” Gaten en boomwortels zijn volgens de Fietsersbond ­bekende boosdoeners voor het ­wegdek.

Het aller-aller-allerfijnste is vrijliggend fietspad. Nog fijner is het als dat ‘solitair’ ligt en niet langs een drukke weg. Op Texel na vind je alle waddeneilanden in de top-10. Maar ook waar minder ruimte is kan het goed gaan: Schiedam, Zoetermeer en Lansingerland hebben de roep van de fietsers begrepen.

Asfalt en beton klinken in de ­regel niet als een aanbeveling, voor een fietspad is zo’n glad wegoppervlak ideaal. Hoe meer, hoe beter. Verkeershinder is volgens de Fietsersbond ‘oponthoud en/of gevaar als gevolg van de fysieke aanwezigheid van het overige verkeer’. Dat kan bestaan uit rijdende of (fout) geparkeerde auto’s, brommers, ­andere fietsers, voetgangers of een combinatie hiervan.

In grotere steden veroorzaken verkeerslichten 84 procent van het oponthoud van fietsers. Het is een van hun grootste ergernissen. ,,Het klinkt kort’’, zegt Esther van Garderen, ,,maar 90 seconden wachten voor een verkeerslicht ervaren we echt als heel lang. Duurt het nog iets langer, dan gaan mensen ervan uit dat de lichten niet werken en zoeken ze een andere oplossing. Als je fietsers sneller groen geeft, dan is dat voor iedereen veiliger.’’

Tips aan de gemeenten van de Fietsersbond op dit punt: geef fietsers altijd groen licht als er geen ­ander verkeer is. Geef ze prioriteit als ze een kruispunt naderen. Geef fietsers twee keer groen in een ­cyclus van verkeerslichten. Bij een test in Tilburg liep de gemiddelde wachttijd daardoor voor de fietsers met de helft terug; voor de automobilisten nam deze met ‘maar’ 15 procent toe. Ook mogelijk: geef alle fietsers tegelijk groen licht. Ze kunnen zelfs diagonaal oversteken als ze linksaf moeten op een kruispunt, ander verkeer is daar als je het goed regelt immers niet.