‘Neptunus en Amphitrite’ van Jacob Jordaens uit het Antwerpse Rubenshuis opgenomen op de Vlaamse Topstukkenlijst

Het monumentale schilderij van Jacob Jordaens (1593-1678) beeldt Neptunus af, de Romeinse god van de zee, terwijl hij de wilde wateren kalmeert. Hij staat op een schelpwagen die wordt ondersteund door een dolfijn. Links van hem zit zijn vrouw Amphitrite. Tussen beiden blaast een liefdesgodje op een schelphoorn. Op de voorgrond liggen enkele tritonen, mythologische figuren die half mens, half vis zijn. Het werk dateert van 1648.

Het werk is waarschijnlijk een allegorie op de Vrede van Münster, een verdrag dat Spanje en de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden op 15 mei 1648 in Münster sloten. Met dat verdrag kwam er een einde aan de Dertigjarige Oorlog tussen Spanje en de opstandelingen in de Verenigde Republiek der Nederlanden en werd de Republiek als soevereine staat erkend. De vrede liet scheepsverkeer via de Schelde weer toe, wat de Antwerpse economie ten goede kwam.

Schepen van Cultuur Nabilla Ait Daoud: “Het monumentale werk met de voorstelling van Neptunus en Amphitrite is één van de eyecatchers van het Rubenshuis. Het belichaamt de Vlaamse barok in al zijn glorie: een monumentaal schilderij met een wervelende compositie met een hoofdrol voor het menselijke lichaam en een prachtig koloriet. Het werk is een visitekaartje voor het late werk van Jacob Jordaens, die - naast Rubens en Van Dyck - de Antwerpse barok tot op vandaag een internationale uitstraling heeft gegeven.”

Sinds 1951 draagt het Rubenshuis zorg voor dit werk. Het staat opgesteld in het groot atelier van het Rubenshuis. Het Topstukkendecreet zorgt voor de bescherming van roerend cultureel erfgoed dat voor de Vlaamse Gemeenschap in Vlaanderen bewaard moet blijven. Het gaat om objecten met een bijzondere archeologische, historische, cultuurhistorische, artistieke of wetenschappelijke betekenis. Voor die beschermde voorwerpen gelden speciale beschermingsmaatregelen en uitvoerbeperkingen.